تهدید تولید با بلاتکلیفی 17 ساله قانون جلوگیری از خُردشدن اراضی کشاورزی
روز 13 اسفند سال 1385 بود که قانون جلوگیری از خُردشدن اراضی کشاورزی تصویب و 6 فروردین 1386 با عنوان «قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی، اقتصادی» به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد، اما اجرای این قانون هنوز روی زمین مانده است و کشاورزی ما را هر سال بیشتر تهدید می‌کند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در علم کشاورزی امروز، این نگاه حاکم است که اگر زمین کشاورزی بزرگ و یکپارچه باشد، می‌توان مکانیزاسیون کشاورزی را به درستی پیاده کرد و تولید و بهره‌وری را افزایش داد در کنار آن هزینه‌های تولید هم کاهش می‌یابد و در نتیجه درآمد کشاورز بیشتر می‌شود.
از نظر متخصصان انجام کار کشاورزی با ماشین آلات و ادوات مکانیزاسیون کشاورزی در زمین‌های با قطعات بیش از 5 هکتار امکانپذیر است در حالی که در کشور ما میانگین قطعات زمین در برخی مناطق مانند شمال کشور کمتر از یک هکتار است.
با آگاهی از این موضوع، مجلس در سال 1385 قانونی را وضع کرد که زمین‌های کشاورزی یکپارچه شوند و از قطعه‌قطعه شدن زمین‌ها جلوگیری شود، اما این قانون پس از 17 سال هنوز روز زمین مانده و کار اجرایی روی آن صورت نگرفته است، به طوری که وزیر جهادکشاورزی به تازگی در اظهارات انتقاد گونه‌ای اعلام کرد: یکپارچه‌سازی اراضی عاملی در افزایش تولید است و باید از قطعه‌قطعه شدن زمین‌های کشاورزی جلوگیری شود، زیرا قطعات کوچک اراضی از کارایی و مانور کمتری برای تولید برخوردارند.
* قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی 17 سال بر زمین مانده
قانون جلوگیری از خُرد شدن اراضی کشاورزی در 13 اسفند سال 1385 تصویب شد و در 6 فروردین 1386 از سوی رئیس جمهور وقت با عنوان «قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی، اقتصادی» به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد؛ در ماده یک این قانون وزارت جهاد کشاورزی موظف است به منظور ارتقای بهره‌وری عوامل تولید، تخصیص بهینه منابع و جلوگیری از تفکیک و افراز و خرد شدن اراضی کشاورزی (اعم از باغ‌ها، نهالستان‌ها، اراضی زیر کشت، آبی، دیم و آیش آنها) حداکثر در مدت 6 ماه از تصویب این قانون، حد نصاب فنی، اقتصادی اراضی کشاورزی را بر اساس شرایط اقلیمی، الگوی کشت، ضوابط مکانیزاسیون و کمیت و کیفیت منابع آب و خاک تعیین و جهات تصویب به هیات وزیران ارائه کند.
* قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی به کجا رسید؟
تقریبا 17 سال از تصویب این قانون می‌گذرد و تاکنون اقدام خاصی انجام نشده است این در حالی است که به اذعان اغلب کارشناسان اگر زمین‌های کشاورزی یک تکه و در ابعاد بزرگ‌تر باشد، ماشین آلات کشاورزی در آن به راحتی کار کرده و نیروی کارگری کمتری نیاز خواهد بود، تولید بالا رفته و درآمد کشاورزان هم افزایش می‌یابد.
در بسیاری از محصولات اساسی، علت عقب ماندگیِ تولید، خرد بودن اراضی است که ادوات کشاورزی در آن به راحتی کار نمی‌کند، مثلا تولید پنبه در کشور نسبت به دهه‌های گذشته، به یک‌سوم رسیده است که یکی از علت‌های آن نبودن ماشین برداشت در زمین و یا به عبارت بهتر، عدم توانایی فعالیت این ماشین در زمین‌های کوچک‌تر است.
* موانع اجرای قانون خرد شدن اراضی کشاورزی
در این میان مسئولان وزارت جهاد کشاورزی موانعی را مقابل اجرای قانون خرد شدن اراضی کشاورزی، مطرح می‌کنند.
رضا افلاطونی، رئیس سازمان امور اراضی کشور در گفتوگو با خبرنگار فارس می‌گوید: قانون ارث مهمترین مانع تجمیع اراضی کشاورزی و جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی است به طوری که وراث طبق قانون ارث، ماترک را بین خودشان تقسیم می‌کنند.
وی افزود: هر چه قدر ورثه‌ها بیشتری باشند، زمین بیشتر خرد می‌شود و سال به سال هم این خرد شدن‌ها بیشتر می‌شود.
این در حالی است که در قرآن کریم و در سوره نساء به «سهم الارث» تاکید شده است و وراث باید «سهم» خود را تقسیم کنند، همانطور که در بورس هم سهام فروخته می‌شود، بنابراین به نظر می‌رسد که اگر کشاورزان به سفارش قرآن توجه کنند، مشکل تکه تکه شدن اراضی کشاورزی وجود نخواهد داشت.
* 2 راهکار برای اجرای قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی
با این حال در شرایط کنونی هم بارقه‌های امید برای اجرای قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی وجود دارد و نباید به طور کامل قطع امید کرد.
علی عزیزی کارشناس کشاورزی در گفتوگو با خبرنگار فارس درباره راهکار اجرای این قانون به 2 موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: راهکار نخست اینکه در این‌باره باید فرهنگ‌سازی شود، کشاورز به طور عملی ببیند که اگر زمینش یک تکه شود، تولیدش بیشتر می‌شود، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی آن را به صورت عملی و در قالب مزارع آزمایشی به کشاورزان نشان دهند، مثلا اگر کشاورز ببیند که در یک قطعه کوچک زمین، از هر هکتار 2 تن اما در قطعه بزرگ‌تر و در اثر اجرای مکانیزاسیون کشاورزی از هر هکتار 10 تن گندم به عمل می‌آید بدیهی است که خودش مایل به خردشدن زمین نخواهد بود.
عزیزی تصریح کرد: راهکار دوم، اجرای شرکت‌های بزرگ سهامی عام و خاص است که کشاورزان سهامدار آن باشند، در این صورت چندین کشاورز زمین‌های خود را یکپارچه خواهند کرد و هر کدام به میزان سهمشان از سود آن شرکت، منتفع خواهند شد همانطور که در کشورهای با کشاورزی پیشرفته این کار اجرایی می‌شود.
* تولید ادوات کشاورزی مناسب اراضی کوچک هم می‌تواند در دستور کار باشد
البته ناگفته نماند در این میان برخی از کارشناسان با یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی مخالفند، آنها معتقدند که برای انجام مکانیزاسیون کشاورزی حتما نباید زمین را بزرگ کرد بلکه باید ادوات کشاورزی تولید کرد که برای زمین کوچک مناسب باشد، همچنان که در ژاپن این ایده اجرایی می‌شود و ماشین آلات کشاورزی ویژه زمین‌های کوچک ابداع کرده‌اند، اما در بسیاری کشورها به ایده اول یعنی زمین‌های بزرگ اعتقاد دارند.
تولید امروزه پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و نمی‌توان با روش‌های سنتی، غذای جمعیت روزافزون کشور را تامین کرد، از سوی دیگر دستِ برتر کشورها در تولیدات کشاورزی، به نوعی قدرت محسوب می‌شود، به هر حال ضرورت دارد ضریب مکانیزاسیون کشاورزی در کشور افزایش یابد و قطعا این موضوع با اجرای قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی محقق می‌شود قطعا این حق کشاورز و مردم است که علت تاخیر 17 ساله اجرای این قانون را از مسئولان بشنوند.
پایان پیام/