زیر پوست تحریم؛ چگونه یک دفتر مالی به ابزار سیاست خارجی آمریکا بدل شد
در جریان تحریم‌های گسترده و چندلایه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، نام دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا به دفعات شنیده می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، به نقل از روابط عمومی مرکز اطلاعات مالی، اوفک، نقش اصلی را در طراحی، اجرای و پایش سازوکار تحریم‌های اقتصادی، مالی و تجاری علیه ایران و دیگر کشورهای هدف ایفا می‌کند و در واقع در خط مقدم جنگ اقتصادی این کشور قرار دارد.
ماهیت و جایگاه اوفک
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی تحت نظر مستقیم وزارت خزانه‌داری آمریکا فعالیت می‌کند. مأموریت این نهاد اعمال و اجرای تحریم‌هایی است که با اهداف سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا همسو باشند.
اوفک ابزار قانونی و اجرایی دولت آمریکاست برای «انزوا و فشار اقتصادی» بر دولت‌ها، نهادها و اشخاصی که از منظر واشنگتن تهدیدی برای منافع آمریکا محسوب می‌شوند؛ از جمله ایران، کره شمالی، کوبا، روسیه و ونزوئلا.
این دفتر، مسئول شناسایی، مسدودسازی دارایی‌ها و محدودسازی تراکنش‌های مالی اشخاص، شرکت‌ها، بانک‌ها و مؤسسات مرتبط با کشورها یا گروه‌های هدف، تروریست‌ها، قاچاقچیان مواد مخدر، عوامل گسترش سلاح‌های کشتارجمعی و نهادهای نظامی یا سیاسی تحت تحریم است.
فهرست‌های تحریمی اوفک
اوفک مجموعه متنوعی از فهرست‌های تحریمی دارد که هر کدام حوزه و هدف خاصی را دنبال می‌کنند. مهمترین آنها عبارت‌اند از:
1. فهرست ویژه اتباع تعیین‌شده (Specially Designated Nationals - SDN):
شامل افراد، شرکت‌ها و نهادهایی است که دارایی‌هایشان در آمریکا مسدود شده و شهروندان آمریکایی از هرگونه معامله یا همکاری با آنها منع شده‌اند. بخش عمده تحریم‌های ایران در همین لیست جای دارد؛ از بانک‌ها و شرکت‌های انرژی گرفته تا اشخاص حقیقی مرتبط با نیروهای مسلح و صنایع دفاعی.
2. فهرست تحریم‌های تلفیقی (CSL-Consolidated Sanctions List):
شامل تمام اهداف تحریمی است که در فهرست SDN نیامده‌اند اما به دلایل دیگر تحت محدودیت‌های اوفک قرار دارند.
3. فهرست‌های تخصصی دیگر:
از جمله فهرست بخش 561، فهرست غیر SDN مربوط به قانون تحریم‌های ایران (ISA)، فهرست تحریم‌های تجمیع‌شده (CAPTA)، فهرست تحریم‌های بخشی (SSI) و فهرست دور زنندگان تحریم‌ها (FSE). این فهرست‌ها معمولاً برای اعمال تحریم‌های دقیق‌تر و هوشمندتر طراحی شده‌اند تا بتوانند شبکه‌های پیچیده مالی و شرکت‌های پوششی مرتبط با کشورها را شناسایی و مسدود کنند.
انواع تحریم‌های اعمال‌شده توسط اوفک
تحریم‌های اوفک به دو طبقه اصلی تقسیم می‌شوند:
1. تحریم‌های جامع (Comprehensive Sanctions):
این نوع تحریم‌ها شامل ممنوعیت کامل روابط اقتصادی و تجاری با کشور هدف است. ایران از سال 2012 تا امروز عمدتاً تحت تحریم‌های جامع قرار داشته است، به‌ویژه در حوزه‌های نفت، پتروشیمی، بانکداری، بیمه، حمل‌ونقل دریایی و هواپیمایی.
2. تحریم‌های هدفمند یا غیرجامع (Targeted Sanctions):
این تحریم‌ها علیه اشخاص، صنایع یا نهادهای خاص اعمال می‌شود که از نظر آمریکا در فعالیت‌های حساس مانند گسترش فناوری هسته‌ای یا حمایت مالی از گروه‌هایی که به‌زعم آنها تروریستی محسوب می‌شوند، نقش داشته‌اند.
بسیاری از تحریم‌های پس از خروج آمریکا از برجام (2018) در این دسته قرار می‌گیرند که شامل محدودیت‌های مالی علیه شرکت‌های حمل‌ونقل، بیمه‌گرها و بانک‌های واسطه هستند.
تحریم‌های ایران در چارچوب اوفک
پس از گروگان‌گیری در سفارت آمریکا، نخستین تحریم‌های مالی علیه دارایی‌های ایران آغاز شد. با گذر زمان، دامنه این تحریم‌ها در حوزه‌های مختلفی گسترش یافت، از جمله:
- تحریم مالی و بانکی:
مسدودسازی دسترسی بانک‌های ایرانی به نظام مالی بین‌المللی، از جمله قطع دسترسی به سامانه سوئیفت؛
- تحریم نفتی و انرژی:
محدودیت بر فروش نفت خام ایران و مجازات کشورها یا شرکت‌هایی که از ایران نفت خریداری کنند؛
- تحریم صنایع کلیدی:
هدف‌گیری صنایع نظامی، هسته‌ای، فلزی، پتروشیمی، خودروسازی، حمل‌ونقل دریایی؛
- تحریم اشخاص و نهادها:
از جمله نهادهای تحت کنترل دولت ایران، نیروهای نظامی و انتظامی، وزارت دفاع و شبکه‌های تجاری وابسته.
نکته مهم آن است که تحریم‌های اوفک فقط در محدوده آمریکا اعمال نمی‌شود؛ بلکه از طریق تحریم‌های ثانویه (Secondary Sanctions) دامنه آن به شرکت‌ها و بانک‌های غیر آمریکایی نیز گسترش پیدا می‌کند.
به‌این‌ترتیب، هر مؤسسه مالی خارجی که با نهادهای تحریم‌شده ایرانی همکاری کند، در معرض خطر از دست دادن دسترسی خود به بازار مالی آمریکا قرار می‌گیرد. این ابزار، یکی از مؤثرترین سلاح‌های اقتصادی اوفک بوده است.
برنامه‌های انطباق با اوفک
همه شرکت‌ها و مؤسسات مالی آمریکا موظف‌اند برنامه انطباق مستند و اجرایی با مقررات اوفک را پیاده کنند.
ساختار این برنامه‌ها عموماً شامل موارد زیر است:
- شناسایی مشتریان و طرف‌های تجاری از نظر حضور در فهرست‌های تحریمی
- ایجاد کنترل‌های داخلی برای گزارش‌دهی سریع تراکنش‌های مشکوک
- انجام آزمون‌های مستقل جهت بررسی رعایت قوانین
- تعیین مقام مسئول انطباق
- آموزش مستمر کارکنان درباره تحریم‌های اوفک و خطرات نقض آنها
پیروی نکردن از این مقررات ممکن است منجر به جریمه‌های سنگین مالی و حتی مجازات کیفری برای شرکت‌های آمریکایی و بین‌المللی شود.
اوفک و تنظیم تحریم‌های جهانی
نقش اوفک فراتر از مرزهای آمریکا است؛ این نهاد به الگویی برای دیگر مناطق از جمله اتحادیه اروپا، انگلستان و کانادا تبدیل شده است. بسیاری از کشورهای هم‌پیمان آمریکا تصمیمات خود را درباره تحریم ایران، متناسب با فهرست‌ها و سیاست‌های اوفک تنظیم می‌کنند.
در سال‌های اخیر، استفاده از داده‌ها و ساختار اطلاعاتی این دفتر، پایه‌ای برای تحریم‌های مشترک در قالب ائتلاف‌های چندجانبه بوده است.
اوفک امروز در خط مقدم «جنگ مالی هوشمند» آمریکا با ایران قرار دارد. جنگی که هدف آن نه از طریق توپ و تانک، بلکه با محدودیت‌های مالی و تجاری علیه اقتصاد ایران و کشورهای هدف دنبال می‌شود.
انتهای پیام/