بارش‌ها کافی نیست

در حالی که بارش‌های زمستانی برخی را به حل مشکل کمبود منابع آبی امیدوار کرده است، اما آمارهای مربوط به حجم منابع آبی پشت سدها ما را با واقعیت نگران‌کننده‌ای روبه‌رو می‌کند. به‌رغم بارش‌های اخیر تنها ۱۳ درصد از حجم ذخیره سد زاینده‌رود پر شده و سدهای پنج‌گانه تهران نیز هم‌چنان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۲درصد کسری دارند. کمبود انباشته‌ای که طی سال‌های گذشته بر وضعیت آبی کشور حاکم شده است موضوعی نیست که با بارش‌های نزدیک به نرمال سال آبی جاری (از ابتدای مهرماه تا پایان شهریور) برطرف شود. به‌گزارش ایسنا، طبق آخرین اعلام وزارت نیرو از وضعیت منابع آبی، حجم منابع آبی تجدیدشونده کشور که روزگاری بیش از ۱۳۵ میلیارد متر مکعب بود، طی دو سال گذشته به ۹۰ تا ۹۵ میلیارد متر مکعب رسیده است. از سوی دیگر پراکنش بارش‌ها در سطح کشور یکنواخت نیست و بسیاری از مناطق چندان از آن بهره‌ای نمی‌برند. در این میان وضعیت بارش‌ها در استان تهران به عنوان دومین استان فقیر کشور به لحاظ منابع آبی پس از سیستان و بلوچستان در زمره مناطق با تنش آبی قرار دارد. طبق اعلام شرکت آب و فاضلاب تهران، از ابتدای سال آبی جاری تاکنون حدود ۱۵۲ میلی‌متر بارندگی در حوزه‌های آب‌ریز سدهای تهران ثبت شده است؛ در حالی که در مدت مشابه سال گذشته، حداقل ۱۷۵ میلی‌متر به ثبت رسیده بود. از سوی دیگر سرانه مصرف آب در تهران بالاست و بین ۲۱۰ تا ۲۳۰ لیتر برای هر نفر در شبانه‌روز برآورد می‌شود. طی روزهای اخیر میزان مصرف آب در تهران بار دیگر از مرز سه میلیارد لیتر در شبانه‌روز گذشت که رقم نگران‌کننده‌ای برای این مقطع از سال است. تا پیش از شیوع ویروس کرونا معمولا میزان مصرف آب در تهران روزانه حوالی دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون لیتر در نوسان بود که با بروز این بیماری و مصرف بیش‌تر آب، این رقم رشد فزاینده‌ای به خود گرفت که تاکنون نیز به موازات تداوم شیوع کرونا و جهش‌های مختلف آن تداوم داشته است. وضعیت سدهای تامین‌کننده آب تهران وضعیت سدهای تامین‌کننده آب تهرانسد روز جاری (میلیون متر مکعب) روز مشابه سال قبل (میلیون متر مکعب) درصد تغییرات کرج ۴۱ ۹۲ ۵۵.۴- طالقان ۱۷۸ ۲۵۶ ۳۰.۵- لتیان ۱۸ ۱۹ ۵.۳- لار ۱۴ ۴۱ ۶۵.۹- ماملو ۷۱ ۱۵۰ ۵۲.۷- جمع کل ۳۲۲ ۵۸۸ ۴۲-سد روز جاری (میلیون متر مکعب) روز مشابه سال قبل (میلیون متر مکعب) درصد تغییرات کرج ۴۱ ۹۲ ۵۵.۴- طالقان ۱۷۸ ۲۵۶ ۳۰.۵- لتیان ۱۸ ۱۹ ۵.۳- لار ۱۴ ۴۱ ۶۵.۹- ماملو ۷۱ ۱۵۰ ۵۲.۷- جمع کل ۳۲۲ ۵۸۸ ۴۲-سد روز جاری (میلیون متر مکعب) روز مشابه سال قبل (میلیون متر مکعب) درصد تغییراتسدروز جاری (میلیون متر مکعب)روز جاری (میلیون متر مکعب) روز مشابه سال قبل (میلیون متر مکعب)روز مشابه سال قبل (میلیون متر مکعب) درصد تغییراتدرصد تغییرات کرج ۴۱ ۹۲ ۵۵.۴-کرج۴۱۹۲۵۵.۴-طالقان ۱۷۸ ۲۵۶ ۳۰.۵-طالقان۱۷۸۲۵۶۳۰.۵-لتیان ۱۸ ۱۹ ۵.۳-لتیان۱۸۱۹۵.۳-لار ۱۴ ۴۱ ۶۵.۹-لار۱۴۴۱۶۵.۹-ماملو ۷۱ ۱۵۰ ۵۲.۷-ماملو۷۱۱۵۰۵۲.۷-جمع کل ۳۲۲ ۵۸۸ ۴۲-جمع کل۳۲۲۵۸۸۴۲-در کنار این موارد باید توجه داشت درحال حاضر به علت تغییرات آب و هوایی در دنیا و هم‌چنین ایران شاهد کاهش چشم‌گیر بارندگی و افزایش متوسط دمای برخی شهرها در سال‌های اخیر هستیم. طبق گفته های داریوش مختاری - کارشناس حوزه مدیرت منابع آبی به ایسنا، در این میان ناهنجاری‌های اقلیمی مانند توفان‌ها، خشکسالی‌های بلندمدت و روند دار بودن تغییرات دما و بارش در کشور نشان‌ دهنده عمق اثرات این تغییرات آب و هوایی است که تاثیرات مخربی بر زندگی مردم داشته است. به گفته وی ایران کشوری است در منطقه خشک و نیمه خشک؛ اما چند سالی بود که از تنش آبی و خشک‌سالی با عنوان میهمانان کشور یاد می‌شد. تا این اواخر که مسئولان کشور به این نتیجه رسیدند که دیگر نباید خشک‌سالی را میهمان ایران خطاب کرد و به نوعی یار همیشگی کشور است. این کارشناس حوزه مدیریت منابع آبی با بیان اینکه سازگاری به این معنا که ساز و کار عبور از بحران آبی مدیریت تقاضا است نه عرضه، گفت: جایگزینی سازگاری با کم آبی‌به جای مقابله با خشکسالی به معنی مناسب بودن شرایط نیست؛ به ویژه در شرایطی که کاهش بارندگی‌ها نه تنها در تأمین آب، بلکه در تولید برق نیز تأثیر گذار خواهد بود. مختاری تاکید کرد: در شرایطی که دیگر منابع آبی جدیدی برای تهران متصور نیست، به نظر می‌رسد وجهه همت همگان (مسئولان و تصمیم گیران و شهروندان) باید بر مدیریت تقاضا (مصرف) معطوف شود. هم‌چنان که می‌دانیم بخش اعظم آب یعنی حدود ۹۰ درصد در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود و با توجه به این مسئله، اولویت مدیریت مصرف در این بخش به مراتب بیش‌تر است. وی با بیان اینکه متاسفانه هنوز هم کشت نامناسب و غیرضروری برخی اقلام کشاورزی از جمله هندوانه و برخی دیگر از محصولات غیراستراتژیک و آب‌بر، تداوم آبیاری سنتی و غرقابی و توسعه کند سامانه‌های آبیاری مدرن موجب شده است شاهد مصرف بالای آب در این بخش باشیم، گفت: از سوی دیگر مصرف آب در بخش فضای سبز شهری نیز یکی دیگر از دغدغه‌هایی است که باید به آن توجه داشت. وی ادامه داد: به عنوان نمونه سالانه بیش از ۹۰ میلیون متر مکعب آب برای آبیاری فضای سبز شهری تهران مصرف می‌شود که یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش مصرف آب در این حوزه، کاشت گیاهان کم‌آب‌بر و سازگار با اقلیم ایران است. در حوزه صنعت نیز در اکثر موارد آب مورد نیاز در فرایند تولید به صورت یک‌بار مصرف استفاده می‌شود؛ در حالی که در بسیاری از کشورها مقوله استفاده چندباره از آب (بازچرخانی) مدت‌هاست مد نظر قرار گرفته است. به گفته این کارشناس امروزه در تمامی کشورها از پساب به عنوان جای‌گزینی مطمئن برای مصارف غیرشرب آب بهره‌برداری می‌کنند. به‌عنوان مثال می‌توان از این ظرفیت در حوزه کشاورزی، آبیاری فضای سبز و صنعت بهره برد. این مسئله موجب می‌شود علاوه بر حفظ منابع محدود آبی برای بخش شرب، آبخوان‌ها یا همان سفره‌های زیرزمینی آب نیز حفظ شوند و از تهدید فرونشست‌هایی که به علت استفاده از این آبخوان‌ها پدید آمده است کاسته شود. به‌عنوان یک نمونه بارز می‌توان به مصرف بالای آب در آبیاری فضای سبز شهری اشاره کرد که به‌راحتی می توان از پساب به جای این حجم از آب بهره برد. انتهای پیام