۸ دلیل توسعه صنعت لوازم‌خانگی

تهران- ایرنا- رشد صنعت لوازم‌خانگی در سه سال اخیر پرسشی درباره چرایی جهش این بخش کلید می‌زند. از آنجا که اقتصاد ایران در یکی از سخت‌ترین دوره‌های تاریخ خود قرار دارد، جهش این صنعت برای بسیاری محل تردید و تامل است. اعلام رشدهای ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصدی در این صنعت طی تنها سه تا چهار سال چه اندازه واقعی است؟ «هاجون چانگ» استاد اقتصاد و سیاستگذاری صنعنی دانشگاه آکسفورد در انگلستان و نویسنده کتاب «تجربه توسعه در آسیای شرقی» عمیقا باور دارد که توسعه محصول قوام یافتن ساختارهای نوزاد در کشورهای فقیر است. ساختارهای که اگر به خوبی مراقبت و تنظیم شوند، توسعه صنعتی را در پی خواهند داشت. وی انتهای مسیر توسعه در این قبیل کشورها را خلق حجم عظیمی از مکعب‌های توسعه‌یافتگی در دل صنایع و بازارهای مختلف می‌داند که مشابه کشورهای ثروتمند و بنگاه‌های برجسته برنامه‌ریزی کرده و نتیجه می‌گیرند. آمار، شواهد و اعداد مختلف تایید می‌کند صنعت لوازم‌خانگی در نتیجه یک حمایت درست و به‌جا به شکل قابل تاملی توسعه پیدا کرده است. توسعه را اگر محصول تحول همه جانبه اجزای یک بخش دانست، این اتفاق در صنعت لوازم‌خانگی رخ داده است. ورود به حلقه‌های بالاتر نوآوری و فناوری، افزایش آمار صادرات، تنوع یافتن برندها در رده‌های مختلف بازار، ارتقای آمار تولید، بهبود سطح مصرف انرژی، رشد فروش، ارتقای کیفیت در کنار بهبود چشمگیر در ارائه خدمات پس از فروش هشت ضلع از مکعبی است که در نتیجه حمایت به‌جا از صنعت لوازم‌خانگی حاصل شده است. در ادامه به هریک از هشت ضلع مکعب توسعه در صنعت لوازم‌خانگی می‌پردازیم. ساخت قطعه و توسعه زنجیره ارزش در دوره حاضر به گواه آمارهای رسمی بیش از چهار برابر شده است. از آنجا که توسعه صنعتی حاصل پیوند میان میلیون‌ها قطعه، هزاران سازنده و صدها شرکت است، می‌توان ادعا کرد در این دوره در نتیجه تحریم نه تنها صنعت کوچک نشد که رشد چشمگیری در زنجیره و محصولات نهایی صنعت لوازم‌خانگی حادث شد. این موضوع حاصل افزایش دامنه و عمق فناوری تولید محصول در کشور است که تا پیش از سال ۹۷ زیر سایه قرار گرفته بود. رشد صادرات لوازم خانگی از محدوده ۲۰۰ میلیون دلار در کل سال ۹۷ به بیش از ۲۹۲ میلیون دلار در ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد رقابت‌پذیری محصولات داخلی در این مدت محدود افزایش یافته است. صادرات نیز اگر تا پایان سال به محدود ۴۰۰ میلیون دلار برسد، به معنی رشد ۲ برابری فروش در بازارهای خارجی در مدتی اندک است. آمارها در صنعت لوازم‌خانگی نشان می‌دهد تولید در سال ۹۶ که سال جولان رقبای خارجی در بازار ایران بوده، حدود ۷.۵ میلیون دستگاه بوده است. آمار  محصولاتی که در سال ۹۹ تولید شده، بیش از ۱۶ میلیون دستگاه بوده است. نگاهی به دامنه متنوع برندهای حاضر در بازار دیگر شاهد مهمی است که می‌تواند نشان دهد صنعت در شرایط خوبی به سر می‌برد. اگر تا پیش از این آنچه از دل اخبار بخش لوازم‌خانگی ایران بیرون می‌آمد ورشکستگی ارج و دیگر برندهای مشهور ایرانی بود، امروز صحنه بازار لوازم خانگی عرصه رقابت جانانه برندهای ایرانی است. نکته جالب اما ظهور برندهای جدید با ظاهر و طراحی خاص، شیوه‎‌های بازاریابی مدرن و البته نوآوری و طراوت بالاست که گویای زنده بودن محیط بازار و پویایی صنعت است. موضوعی که تداوم و افزایش روزافزون آن در ابعاد مختلف این صنعت و بازار موضوعی حیاتی است و می‌تواند ضامن رشد کمی و کیفی این بخش استراتژیک باشد. به گواه اعلام رسمی سازمان ملی استاندارد ایران، مصرف برق به عنوان مهمترین نهاده‌ انرژی ایران در طول یک دهه اخیر در تولیدات صنعت لوازم‌خانگی ایران کاهشی چشمگیر داشته است و صنعتگران ایرانی در این بخش موفق به عبور از استانداردهای روز شده‌اند. اهمیت پایداری زیست‌محیطی این محصولات و بهبود سطح بهره‌وری انرژی در تولیدات بومی لوازم‌خانگی از آن جهت است که این مسیر علاوه بر فوایدی که در داخل برای اقتصاد ایران در پی خواهد داشت، راه را برای توسعه صادرات در صنعت لوازم خانگی به سمت بخش‌های پررقابتی نظیر بازار اروپا هموار می‌کند. از آنجا که هم‌اکنون مهمترین ترند بازار لوازم خانگی اروپا، مساله بهینگی مصرف انرژی است، تمرکز روی این حوزه و استفاده از راه‌حل‌های نوآور در این زمنه می‌تواند رشد کم و کیفی صنعت لوازم خانگی ایران را تضمین کند. ورود بسیاری از شرکت‌های صنعت لوازم خانگی ایران به فهرست ۵۰۰ شرکت برتر ایران و افزایش بیلان مالی گروه‌های بزرگ فعال در این صنعت، نشانه‌های مهمی از سرریز منابع مالی سرگردان به سمت تولیدکنندگان است. عبور از تولید به شکل عموما مونتاژی موجب شده تا کیفیت صنایع داخلی ارتقاء پیدا کند. این مساله البته هنوز جای کار بسیاری دارد و تا رسیدن به قله کیفیت جهان و تنه زدن به تنه رقبا، محصولات ایرانی جای کار دارند اما بررسی گزارش‌های مختلفی نظیر گزارش سازمان حمایت خبر از عبور بسیاری از برندهای داخلی از مرز کیفیت و قابلیت اطمینان تا ۸۰درصد دارد. استفاده از روش‌هایی نظیر تقویت خدمات پس از فروش از طریق راهبردهای بین‌المللی و پوشش آن از طریق اهرم SLA دو موضوعی است که کمتر به آنها پرداخته شده است. برخی از تولیدکنندگان برجسته صنعت لوازم خانگی ایران با اطمینان از کیفیت ساخت خود به سمتی حرکت کرده‌اند که تا یک ماه پس از فروش محصول خود به مشتریان حاضر به بازپس گیری محصول به هر دلیل هستند. موضوعی که حتی در بین سازندگان خارجی نیز کم‌نظیر است. در پایان یادآوری موضوعاتی نظیر بهبود ساختار مالی یا ورود به حلقه‌های بالاتر فناوری در خصوص صنعت لوازم خانگی ضروری است. سال گذشته در اتفاقی کم نظیر، یکی از برندهای داخلی موفق به دریافت جایزه برتر طراحی محصول ظرفشویی برند در آلمان شد که در ایران بی‌سابقه بوده است. یکی از مهمترین اتفاقاتی که در نتیجه توسعه رخ می‌دهد درونی شدن روند یادگیری در اجزای مختلف صنعت است و طراحی محصول قلب این یادگیری است.