دو عامل کلان گرانی دلار/ دولت باید نرخ ارز آزاد را قبول کند

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران گفت: تثبیت چندین ساله نرخ ارز و چند نرخی بودن آن دو عامل کلان بی ثباتی بازار ارز است.

مهراد عباد در گفت و گو با خبرنگار مهر در مورد وضعیت بازار ارز، اظهار کرد: دو عامل کلان باعث بی ثباتی بازار ارز شده است؛ یکی از آنها مربوط به استراتژی ایران برای ثابت نگه داشتن نرخ ارز آن هم برای چند دهه می‌شود؛ در واقع دولت‌ها سعی کردند طی سالهای متمادی با ثابت نگه داشتن نرخ ارز، صادرات بیشتری انجام دهند اما مشخص شد که این سیاست موفقیت آمیز نبوده است.

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران افزود: با توجه به صعودی شدن نرخ در بازار آزاد، چندین بار در این سال‌ها سعی کردند نرخ دستوری را به نرخ بازار آزاد نزدیک کنند اما باز هم این دو نرخ از هم فاصله‌های معناداری گرفتند.

وی ادامه داد: از آن زمانی که نرخ ارز دستوری ۴۲۰۰ تومانی بود و هم اکنون که این نرخ به ۲۸,۵۰۰ تومان رسیده است؛ نرخ ارز دستوری با بازار آزاد فاصله بسیار زیادی دارد.

عباد گفت: بنابراین عامل دوم بی ثباتی بازار ارز مربوط به سیاست تک نرخی نبودن و دستوری بودن ارز می‌شود که طی سالهای گذشته اشتباه بودن این سیاست محرز شد. این در حالیست که پس از حذف ارز ۴,۲۰۰ تومانی، دولت به سمت تک نرخی کردن ارز پیش می‌رفت اما در نهایت اعلام کرد که نرخ ارز باید در محدوده ۲۸ هزار تومان تثبیت شود که حالا می‌بینیم به فاصله کمتر از یک ماه، تفاوت قیمت ارز دولتی با نرخ ارز در بازار آزاد به حدود ۶۵ درصد رسیده است به فاصله کمتر از یک ماه، تفاوت قیمت آن با نرخ ارز در بازار آزاد به حدود ۶۵ درصد رسیده است.

وی با بیان اینکه یارانه دولت در حوزه ارز باعث ایجاد رانت و فساد در شده است، افزود: سالهاست که بخش خصوصی در حال تکرار این نکته است که تثبیت نرخ ارز موجب بی ثباتی اقتصاد و کاهش ارزش پول ملی می‌شود اما دولتمردان هنوز نتوانسته‌اند راهکاری ارائه دهند تا نرخ ارز، تک‌نرخی باشد.

اصلاح بودجه نویسی؛ راهکار اول ثبات بخشی به بازار ارز

عباد در مورد راهکار جلوگیری از تکانه‌های ارزی، گفت: دو راهکار اصلی برای کاهش بی ثباتی حوزه ارز وجود دارد؛ راهکار نخست مربوط به اصلاح بودجه نویسی دولت می‌شود زیرا شیوه فعلی بودجه نویسی نتیجه‌ای جز ایجاد تورم و افزایش نرخ ارز نداشته است.

وی افزود: در این نوع بودجه نویسی دولت با کمبود درآمد مواجه و برای جبران کمبودها ناچار به چاپ پول و تأمین منابع خارج از چارچوب بودجه می شود که همین مساله به تورم و کاهش ارزش پول ملی دامن می‌زند.

راهکار دوم اصلاح سیاست‌های ارزی و تک نرخی کردن ارز

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اضافه کرد: اصلاح سیاست‌های ارزی و اصلی ترن آن تک نرخی کردن ارز راهکار دوم برای ثبات بخشی به بازار ارز است.

عباد افزود: در حال حاضر ما نمی‌دانیم نرخ ارز چه عددی است زیرا ده‌ها نرخ ارز در اقتصاد ایران وجود دارد؛ به عنوان مثال اگر دو بازرگان در یک شرایط ثابت بخواهند کالا وارد کنند در نهایت دو نرخ متفاوت برای یک ارز می‌گیرند. بازرگانی که رانت و رابطه بیشتری داشته باشد سود بیشتری می‌برد.

پیش بینی پذیری اقتصادی به صفر رسیده است

وی تصریح کرد: نکته مهم آنکه بی ثباتی نرخ ارز موجب شده نتوان آینده را پیش بینی کرد و به همین دلیل فعالان اقتصادی دچار ضرر و زیان‌های بسیار زیادی شده‌اند؛ به عنوان نمونه صبح امروز در اتاق تهران جلسه‌ای با شرکت‌های فعال در حوزه پیمانکاری پالایش نفت و گاز داشتیم که می‌گفتند به دلیل بی ثباتی نرخ ارز و عدم پیش بینی اقتصاد ضرر زیادی کرده‌اند و عملاً بسیاری از پروژه‌های ما متوقف شده است.

ارزش پول ملی در یک روز ۱۰ درصد کاهش می‌یابد

عباد اظهار کرد: بی ثباتی نرخ ارز تأثیر بسیار بدی روی اقتصاد کشور گذاشته است و تجار نمی‌توانند هیچ پیش بینی‌ای از آینده داشته باشند؛ وضعیت به شکلی است که ممکن است در یک روز ارزش پول ملی به میزان ۱۰ درصد کاهش یابد.

وی تصریح کرد: مثلاً سود بازرگانان و تولیدکنندگان ما در سال بین ۵ تا ۳۰ درصد است وقتی روزانه این نوسانات را داریم و ارزش پول ملی یک دفعه ۱۰ درصد کاهش می‌یابد دیگر ببینید تا چه حد مشکلات اقتصادی عمیق است.

دولتها از تک نرخی کردن ارز می‌ترسند

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در مورد اینکه چندین سال است دولتمردان صحبت از تک نرخی کردن ارز می‌کنند اما در عمل هیچ اتفاق خاصی در این حوزه نیفتاده است، گفت: بله دولت‌ها طی سالهای مختلف در مورد تک نرخی کردن ارز صحبت‌های زیادی کردند اما فکر می‌کنم برای اجرای این سیاست ترس وجود دارد که یکی از این ترس‌ها مربوط به واقعی کردن نرخ حامل‌های انرژی می‌شود؛ در واقع دولت‌ها از تبعات این گونه تصمیمات می‌ترسند و این در حالیست که شرایط ارز به قدری بد است که بدتر این نمی‌شود.

وی افزود: نکته این است که چند نرخی بودن ارز به قدری رانت، فساد و بی ثباتی در اقتصاد کشور ایجاد کرده است که دولت باید برای اصلاح سیاست‌های ارزی تصمیم قاطعی بگیرد.

سازوکار سامانه نیما باید اصلاح شود

عباد گفت: اگر از تک نرخی کردن ارز واهمه وجود دارد حداقل باید سازوکار سامانه نیما اصلاح و نسبت به عادلانه کردن تخصیص ارز در این سامانه اقدام شود؛ نرخ ارز حاصل از صادرات پتروشیمی‌ها در نیما ۲۸,۵۰۰ تومان است اما نرخ معمولی صرافی‌ها که ۹۰ درصد بخش خصوصی با آن کار می‌کند نزدیک به بازار آزاد و بالای ۴۶ هزار تومان است. این سیستم باید اصلاح شده و سازوکارها عادلانه و واقعی شود.

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران توضیح داد: در واقع نرخ‌های نیمایی ارزان که مربوط به شرکت‌های پتروشیمی است، تنها به درخواست‌های میلیون دلاری شرکت‌های دارای رابطه در بانک‌ها تعلق می‌گیرد و بیشتر این ارزهای نیمایی ارزان از طریق صرافی‌های بانک‌ها، تنها به مشتریان VIP آنها اختصاص پیدا می‌کند. اما اکثر شرکت‌های کوچک و متوسط که از سامانه نیما خرید می‌کنند، مجبورند از نرخ‌های صرافی‌های کوچک‌تر که نرخی بسیار بالا و نزدیک به قیمت بازار آزاد ارائه می‌دهند، استفاده کنند.

دولت باید قبول کند که نرخ ارز آزاد وجود دارد

وی همچنین با بیان اینکه دولت نرخ ارز بازار آزاد را قبول ندارد، افزود: هم اکنون وضعیت به این صورت است که نرخ ارز آزاد بالا می‌رود و دولت در برابر آن مقاومت می‌کند و نرخ در سامانه نیما مثلاً برای یک ماه ثابت می‌ماند، کسانی که در این یک ماه از نیما بتوانند ارز بگیرند برد می‌کنند. بعد دوباره کم کم این نرخ به نرخ بازار آزاد نزدیک می‌شود.

عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اضافه کرد: تا چند وقت پیش می‌گفتند که نرخ ارز در بازار آزاد واقعی نیست اما وقتی فروش ارز را تا ۵ هزار یورو کردند نرخی که در تابلوهای صرافی‌ها می‌زدند تنها هزار تومان و دو هزار تومان با بازار آزاد فاصله داشت.

سوداگری در ایران تبدیل به فرهنگ شده است

عباد در مورد سوداگری در بازار ارز هم گفت: متأسفانه روش سرمایه گذاری به صورت سوداگری و نگه داشتن دلار در ایران تبدیل به یک فرهنگ شده است. حتی مردم عادی هم این کار را می‌کنند و در حال حاضر مقدار زیادی ارز در خانه‌های مردم وجود دارد. به غیر از آن هم نزدیک هر صرافی ده‌ها نفر ایستاده‌اند و با کارت ملی خرید و فروش ارز می‌کنند.

وی تصریح کرد: هر زمان که نرخ ارز بالا می‌رود بحث بگیر و ببندها را مطرح و چند نفر را نیز دستگیر می‌کنند اما با بگیر و ببندها فرایند اصلاح نمی‌شود؛ باید به صورت بنیادی‌تر اقدام کنیم و با کنترل نرخ تورم، نسبت به اصلاح بازار ارز اقدام کنیم.