داستان تبدیل یک تهدید به چندین فرصت/ وقتی در خوزستان سیل آمد اما مردم متوجه نشدند

از بهمن 1401 تا انتهای فرودین 1402، حوضه آبریز کارون درگیر سیل‌های پرتکرار و سنگین بودند که بعضا زمینه افزایش 5300 متر مکعبی ورودی به سدها را فراهم کرد اما این سیلاب نه تنها خسارتی نداشت بلکه به پر شدن سدها و تحول در تامین آب تالاب‌های منطقه ختم شد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، ایران در فصل زمستان و به خصوص در دی و بهمن سال 1401 با باران‌های قابل توجه و سیل‌آسیا به خصوص در مناطق جنوب غربی کشور مواجه شد.

بارش‌های که در بازه‌های زمانی زمینه ورودی حجم‌های بسیاری بالای آب به رودخانه‌های کشور را فراهم کرد اما با وجود چنین بارش‌هایی زندگی مردم به هیچ عنوان تحت تاثیر سیلاب قرار نگرفت.

*حوضه آبریز کارون بزرگ و مواجه با یک چالش بزرگ

در همین راستا یکی از بزرگترین دوره سیلاب‌ها به لحاظ بازه زمانی و  شدت از بهمن سال 1401 تا انتهای فروردین سال 1402، حوزه آبریز کارون را درگیر خود کرد.

با توجه به پیش‌بینی این باران‌های گسترده، سازه‌های مدیریت منابع آب سطحی کارون از ابتدای بهمن در وضعیت فوق‌العاده قرار گرفت. هدف تعیین شده در مواجهه با سیلاب تنها جلوگیری از بروز خسارات گسترده نبود و بنا شد، حداکثر منابع آب ممکن در سدها ذخیره شده و تاب‌آوری منابع آب حوضه آبریز کارون به حداکثر برسد.

در این راستا، فعالیت شبانه‌روزی به منظور مدیریت منابع آبی آغاز شد و فعالیت ادامه داشت تا سومین سه‌شنبه سال 1402 فرا رسید.

*در هر ثانیه به اندازه یک ساختمان 9 طبقه 200 متری به سد دز آب وارد می‌شد

سامانه‌های پیش‌بینی هواشناسی، سیلاب گسترده‌ در بالادست و حوضه‌های میانی خوزستان را پیش‌بینی کرده‌بودند. این یعنی ورودی به سد دز واقع در شمال استان خوزستان افزایش چشمگیر پیدا خواهد کرد اما این همه مسئله این سیلاب نبود، علاوه بر ورودی سد، رودخانه‌های واقع در پایین دست که سدی بر روی آن‌ها وجود نداشت هم بارش سنگین داشتند و عملا اگر این بارش سنگین با خروجی سد تداخل پیدا می‌کرد، زمینه وقوع سیلاب و خسارات سنگین به مردم در مرکز و جنوب خوزستان مهیا می‌شد.

با فرا رسیدن روز 22 فروردین‌ماه، مطابق پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته‌ باران‌های سیل آسا آغاز شد اما میزان ورودی سد بسیار فراتر از پیش‌بینی‌ها بود. بررسی‌های بیشتر نشان داد، علاوه بر ورودی بر اثر باران، این بارش برف‌های مستقر قبلی در بالا دست سد دز را هم آب کرده و تداخل آب برف و بارش صورت گرفته ورودی سد را به بیشترین میزان ممکن افزایش داد.

بر اساس جزئیات آماری سازمان آب و برق خوزستان، ورود سد دز در دهه سوم فروردین سال 1402 به عدد 5300 متر مکعب در ثانیه رسید.

برای تصور این عدد کافی است، یک واحد مسکونی 9 طبقه 200 متر مربعی را تصور کنید. ورودی سد دز در سیل 23 فروردین ماه در هر ثانیه به اندازه حجم یک واحد مسکونی 9 طبقه 200 متر مربعی بوده است.

*تلاش برای جلوگیری از خسارات سیل به کمک سدها

علی شهبازی، معاون مطالعات جامع منابع آب سازمان آب وبرق خوزستان در توصیف شرایط رخ داده گفت: استرس در میان 70 نفر از متخصصان که کار بهره‌برداری از سد را به عهده داشتند در بالاترین حد ممکن بود اما بارش در حوضه‌های میانی سبب شد تا تصمیم‌بگیریم دریچه سد را برای خروج آب به حداقل برسانیم تا مبادا ورودی آب از سایر رودخانه‌ها با خروجی سد زمینه آسیب به مردم را فراهم کند.

یکی دیگر از کارشناسان بهره‌بردار سد در گفت‌وگو با فارس با اشاره به شرایط دشوار گفت: مدلسازی دقیق انجام شده برای مدیریت سیلاب بار دیگر به مدار تحلیل رسید که در این مدل، میزان رهاسازی و همچنین پایداری سازه سد مورد اهمیت بود.

با توجه به شرایط رخ‌داده، یکی از کم‌نظیرترین اتفاقات در دوره بهره‌برداری از سدهای رودخانه کارون اتفاق افتاد. در حقیقت سیلاب‌های سنگین بدون اینکه هیچ آسیبی به پایین دست و زندگی مردم بزند به تکمیل ذخایر آب‌های سطحی حوزه کارون ختم شد.

*پرشدگی سدهای حوضه کارون 96 درصد است

بر اساس به‌روزترین اطلاعات مدیریت منابع آب کشور، هم اکنون تا تاریخ 10 اردیبهشت سال جاری زنجیره سدهای رودخانه کارون 11 میلیارد و 816 میلیون متر مکعب آب ذخیره کردند و 96 درصد از فضای ممکن این سدها پر از آب شده است.

از سوی دیگر در سد دز نیز هم اکنون 490 میلیون متر مکعب آب ذخیره شده و این سد نیز 98 درصد از فضای خالی خود را پر از آب می‌بیند.

علاوه بر تکمیل ظرفیت آبی سدهای مستقر بر رودخانه‌های خوزستان معادل 1.8 میلیارد متر مکعب آب طی 40 روز بدون هیچ آسیبی برای مردم به پایین دست رهاسازی شده و این آب پس از کسر سهم کشاورازان و سایر حقابه‌داران زمینه شکوفایی تالاب‌های هورالعظیم و شادگان را فراهم کرده است.

همچنین بخشی از آب حوضه آبریز کارون به کمک حوضه آبریز کرخه رفت تا شرایط برای سد کرخه به منظور جبران کسری ناشی از خشکسالی سال‌های گذشته جبران شود.

*تجربه تبدیل تهدید به فرصت در مدیریت سیلاب

به گزارش فارس، تجربه بهره‌برداری 40 روز گذشته سدهای استان خوزستان نشان داد، با اتکا به دانش روز می‌توان از دل تهدیدهای ویرانگر نظیر سیل که تجربه تلخ  آن در سال 98 برای خوزستان موجود است، فرصت‌های بی‌نظیری در جهت افزایش آسایش مردم رقم زد.

پایان پیام/