راه‌آهن اردبیل- پارس آباد طرحی پرهزینه و دشوار بدون توجیه اقتصادی
کارشناس حمل و نقل گفت: احداث راه آهن اردبیل به پارس آباد به دلیل اینکه در پارس‌آباد قطب بار در مقیاس ترابری انبوه ندارد که از قطار استفاده شود، توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
به گزارش خبرنگار مهر؛ خط ریلی اردبیل در بیست سال اخیر در دوره‌های مختلف مطرح بوده و برخی مقامات و نمایندگان استان اردبیل خواستار احداث خط ریلی اربیل- پارس آباد هستند اما به نظر می‌رسد این پروژه ریلی توجیه اقتصادی نداشته باشد.
در این خصوص با متخصصان مختلف بحث و نظرات آنها را جویا شده ایم
راه‌آهنی که توجیه اقتصادی ندارد
مرتضی ناصریان؛ کارشناس ارشد سرمایه گذاری در طرح‌های حمل و نقل درخصوص احداث ریل اردبیل به پارس آباد به خبرنگار مهر گفت: اصولاً راه آهن‌ها برای ترابری انبوه بار و مسافر ساخته می شوندو به ویژه اگر محوری کوهستانی باشد دقت مضاعفی در باره هزینه نمودن و احداث آنها لازم می‌شود. ابتدا جا دارد راه‌آهن میانه به اردبیل را اشاره کنیم که از سال ۸۳ در دست احداث است و مسیر این خط ریلی کوهستانی است، در نتیجه هزینه سنگین و دشواری‌های فنی بسیاری را داشته و اکنون بیش از ۹۰% پیشرفت دارد و گفته می‌شود در سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری می‌رسد البته به علت کمبود منابع مالی احتمالاً تکمیل آن در سال آینده مقدور نمی‌شود.
این طرح سخت‌ترین طرح احداث شده راه آهن بعد از انقلاب اسلامی است و در شرایطی رو به خاتمه است که احداث آن توجیه اقتصادی ندارد. در واقع هنگامی که در سال ۸۲ مطالعات توجیهی این طرح انجام می‌شد مسئول ارزیابی مطالعات توجیهی آن بودم و قرار بود که در اردبیل کارخانه فولاد بسیار بزرگی احداث شود و راه‌آهن میانه اردبیل به علت آن کارخانه توجیه شد ولی آن کارخانه بسیار کوچک‌تر ساخته شد. بنابراین بهره‌برداری از این راه‌آهن عظیم گرچه برای اهالی مرکز استان مفید است ولی توجیه اقتصادی ندارد. حال مسؤولین اردبیل خواهان این هستند که این خط ریلی از اردبیل به پارس آباد کشیده شود در صورتی که این خط از لحاظ اقتصادی توجیه کمتری از راه آهن اردبیل میانه دارد چرا که مسافر آن به مراتب کمتر از مسافر میانه اردبیل برآورد شده است و از نظر باری نیز پارس‌آباد قطب بار ریلی محسوب نمی‌شود و فاقد بارها معدنی یا صنعتی و تجاری در مقیاس کلان است و بارهای آن منطقه غالباً کشاورزی است و تجارب دیگر استان‌ها نشان می‌دهد معمولاً بارهای کشاورزی با راه آهن حمل نمی‌گردد.
طبق مطالعات مسیر اردبیل به پارس آباد دشوارتر از راه آهن میانه اردبیل خواهد بود. این دشواری به علت محدودیت هندسی مسیر راه آهن از نظر فراز و نشیب و قوس‌ها است که ممکن است یک منطقه هموار به نظر برسد ولی شیب راه آهن در حدود ۱۵ در هزار است و همان منطقه برای ساخت راه آهن دشوار باشد.
به عنوان نمونه در میانه به اردبیل طول تونل‌ها در طرح اولیه حدود ۱۸ کیلومتر بود ولی هنگام طراحی تفصیلی به حدود ۲۴ کیلومتر رسید و در راه‌آهن اردبیل به پارس آباد در مطالعات اولیه طول تونل‌ها حدود ۲۱ کیلومتر و طول پلهای بزرگ بیش از ۸ کیلومتر پیش‌بینی شده است.
وی در ادامه بیان کرد: مسؤولین استان بر این باورند که ایجاد راه‌آهن باعث توسعه در استان می‌شود اما چنین نخواهد شد چرا که راه‌آهن های احداث شده در بیست سال اخیر مثل مراغه به ارومیه و تهران به همدان باعث توسعه آن استان‌ها نشد.
برخی عنوان می‌کنند که اردبیل به پارس‌آباد مسیر ترانزیت بین المللی خواهد شد اما چنین نیست چرا که مقایسه مسیرهای ممکن برای ترابری بین المللی بحث اساسی و راهبردی بین المللی است و به صورت مفصل توسط مهندسان مشاور و تیم‌های متعدد داخلی و خارجی بررسی صورت گرفته و مسیر رشت- آستارا مناسب‌تر ارزیابی و مصوب گردیده است. اصولاً مسیرهای کوهستانی برای ترابری انبوه باری انتخاب نمی‌شوند مگر آنکه مسیر دیگری مقدور نباشد ضمن اینکه انتقال بار از منطقه قفقاز و جمهوری آذربایجان از مسیر آستارا به سمت تهران یعنی اینکه بار به تهران بیاید و بعد از تهران به بندرعباس یا هر منطقه دیگر برود، بسیار کوتاه‌تر خواهد بود. انتخاب مسیرهای کوتاه‌تر و هموارتر و با هزینه کمتر منتهی به انتخاب مسیر رشت – آستارا شده ضمن اینکه مسیرهای ترانزیتی دیگر در کریدور شمال – جنوب در شرق خزر و از میان دریای خزر نیز موجود است.
این کارشناس حمل‌و نقل در ادامه بیان کرد: به نظر می‌رسد بهتر است که مسؤولین منطقه روش‌های دیگر را برای توسعه استانی انتخاب کنند البته این موضوع جدید نیست ولی تکرار وعده ایجاد این خط ریلی انتظارات مردم را برای احداث راه آهن ایجاد کرده است.
نگاه‌های منطقه‌ای به خطوط ریلی توجیه اقتصادی ندارد
محمدجواد شاهجویی؛ متخصص راه آهن و ترانزیت و سرمایه گذاری درخصوص خط ریلی اردبیل به پارس آباد به خبرنگار مهر گفت: تنها توجیه اقتصادی این خط اتصال آن از شمال به جنوب بوده است که بعداز افتتاح خط ریلی رشت – آستارا این خط ریلی دیگر توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
وی در ادامه بیان کرد: در حال حاضر باید تمام تمرکز بر افتتاح خط ریلی رشت- آستارا باشد که برای ما می‌تواند اورده های بین المللی داشته باشد نه خط ریلی اردبیل به پارس آباد البته خط ریلی اردبیل به یانه هم توجیه اقتصادی نداشت و شرایط مشابه با خط ریلی اردبیل- پارس آباد را داشته است.
این متخصص راه اهن در ادامه بیان کرد: با احترام به مردم اردبیل اما باید به شرایط اقتصادی کلان نگاه داشت و این خط ریلی توجیه ی ندارد و قتی خط ریل‌های دیگر در اولویت است و باید به انها توجه شود. البته برخی ز نمایندگان و مسؤولان دید منطقه‌ای دارند به همین خاطر است که اسرار بر خط ریلی دارند.
محمد جواد شاهجویی در پایان بیان کرد: به دلیل نداشتن نگاه جامعه به خطوط ریلی چنین رخ دادهایی پیش می‌آید اما باید نگاه جامع به خط ریلی داشت و کریدورهای ترانزیتی را بیشتر مورد توجه قرار داد.