دولت سیزدهم تمرکز ویژه‌ای بر تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی دارد
طی یکسال گذشته در این بخش به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافته‌ایم.
طی یکسال گذشته در این بخش به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافته‌ایم. شرکت ملی صنایع پتروشیمی همسو با شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و معرفی آنها و نیز تسهیل یا اجرای آن فرصت‌ها در آینده، اقدام به مطالعه زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی و ارائه فرصت‌های ورود برای سرمایه‌گذاران در قالب طرح‌های زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی در 20 بسته در پنج زنجیره پروپیلن، متانول، اتیلن، آروماتیک و بوتیلن با مجموع ظرفیت اسمی سالانه 3.8 میلیون تن با سرمایه‌گذاری 4.2 میلیارد دلار و با قابلیت تولید سالانه 4.4 میلیارد دلار از انواع محصولات پایین‌دستی کرده است.
این طرح بر اساس دسترسی هلدینگ‌ها به خوراک‌های مورد نیاز، در قالب طرح‌های ملی خودکفایی به آنها ابلاغ شد و تعدادی از هلدینگ‌ها برای سرمایه‌گذاری در این زمینه پیش‌قدم شده‌اند و در حال صدور مجوز فعالیت آنها هستیم.
افزون‌بر این، طرح‌های زنجیره ارزش با سند توسعه زنجیره ارزش به بخش خصوصی واقعی یا بخش خصوصی غیرهلدینگی معرفی شد تا این سرمایه‌گذاران نیز اطلاعات مربوط به طرح‌های زنجیره ارزش را در صورت علاقمندی به سرمایه‌گذاری در اختیار داشته باشند.
با اجرای این طرح‌های زنجیره ارزش چه مقدار ارزش افزوده ایجاد می‌شود؟
اختلاف قیمت محصولات و خوراک این طرح‌ها به میزان 2.4 میلیارد دلار برآورد می‌شود که با فرض هزینه‌کرد 20 درصد از آن به عنوان هزینه‌های جاری بهره‌برداری، می‌توان ارزش افزوده 46 درصدی برای مجموع طرح‌های زنجیره ارزش محاسبه کرد. اشتغالزایی این طرح‌ها نیز در دوره ساخت حدود 23 هزار نفر خواهد بود.
تاکنون چه تعداد سرمایه‌گذار برای این طرح‌ها نهایی شده است؟
هم‌اکنون 36 موافقت‌نامه اصولی به ظرفیت بیش از 5 میلیون تن در سال برای طرح‌های زنجیره ارزش صادر شده است و هفت طرح دیگر نیز منتظر ورود سرمایه‌گذاران جدید هستند.
بیشتر طرح‌های پتروشیمی در سند زنجیره ارزش در زنجیره پروپیلن است. دو طرح متیونین در حال اخذ مجوز هستند و سرمایه‌گذار دارند؛ این طرح از سوی پتروشیمی آبادان، زیرمجموعه تاپیکو و پتروشیمی مارون در کنار پالایشگاه آبادان اجرا می‌شود و خوراک را از پالایشگاه آبادان دریافت می‌کند. یک طرح الیکورویرین؟؟؟ هم با یک سرمایه‌گذار مذاکره شده است. در زنجیره متانول به جز یک طرح سیلیکون، همه طرح‌های مورد نظر سرمایه‌گذار دارند.
بیشتر طرح‌های تعریف شده در زنجیره ارزش سرمایه‌گذار دارند و کار را آغاز کرده و موافقیت اصولی را گرفته‌اند. برخی از آنها هم پیشرفت‌های مطلوبی دارند، مانند طرح‌های اس‌ای‌پی (تولید پلیمرهای سوپرجذاب)، متیل‌آمین‌ها، اسیداستیک. با توجه به اینکه مجوز آنها صادر شده است، امیدواریم تا پایان دولت بیشتر این واحدها فعالیت‌های مربوط به احداث را آغاز کنند.
منابع مالی این طرح‌ها چگونه تأمین می‌شود؟
اولویت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در تأمین منابع مالی از صندوق توسعه ملی و بانک چین، طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش است. با مذاکراتی که مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با صندوق توسعه ملی داشته است، آنها پذیرفتند که همه طرح‌های زنجیره ارزش به دلیل اینکه سرمایه بالایی نمی‌خواهد، تأمین سرمایه کنند.
سهم هلدینگ‌ها در طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش چگونه است؟
طرح‌های زنجیره ارزش که به هلدینگ‌ها واگذار شده را در جدول زیر می‌توانید مشاهده کنید. این طرح‌ها موازی طرح‌هایی است که بخش خصوصی در زمینه تکمیل زنجیره ارزش اجرا می‌کنند. هدف این است که اگر بخش خصوصی به هر دلیل موفق به اجرای طرح نشد، یک برنامه جایگزین برای اجرای طرح داشته باشیم تا آن را اجرا کند.
البته برخی از طرح‌ها با هم هم‌پوشانی دارند، برای نمونه طرح‌های PVC در طرح‌های زنجیره ارزش ما نیست اما با توجه به بازار ملتهب پی‌وی‌سی، پت و یا پی‌تی‌ای، شرکت ملی صنایع پتروشیمی به هلدینگ خلیج فارس تکلیف کرده که آنها را اجرا کند اما در 20 بسته طرح زنجیره ارزش قرار ندارند.
در مجموع چه میزان از این طرح‌ها از لحاظ ارزشی و حجمی از سوی هلدینگ‌های پتروشیمی اجرا می‌شود؟
چالشی برای تأمین دانش فنی طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش وجود ندارد؟
تأمین دانش‌فنی شاید پیش از این پاشنه آشیل بود اما هم‌اکنون بیشتر دانش‌های فنی را می‌توانیم از طریق چین تأمین کنیم. ضمن اینکه شرکت ملی صنایع پتروشیمی با یک شرکت پژوهشی و تحقیقاتی در چین مذاکره کرده و در حال عقد تفاهم است تا به نوعی بازوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی شود تا دانش‌های فنی که در کشور امکان دسترسی به آنها نیست را از چین و یا از دیگر کشورها برای ایران تأمین کند.
اجرای یک یا دوتا واحد از این طرح‌ها برای نیاز کشور کفایت می‌کند بنابراین دستیابی به دانش فنی آنها صرفه اقتصادی ندارد و زمان‌بر است بنابراین باید دانش آنها را مستقیم بخریم و یا واحدهای دست دوم تهیه کنیم.
مهمترین راهبردهای شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دولت سیزدهم را تشریح کنید.
راهبردهای دولت در حوزه پتروشیمی در چند محور دنبال می‌شود که مهمترین بخش آن تکمیل توسعه زنجیره ارزش و حمایت از دانش‌بنیان‌ها، ساخت داخل و بومی‌سازی کاتالیست‌هاست. افزون‌بر آن، در حوزه تولید حداکثر استفاده از ظرفیت نصب شده با استفاده از دانش و ساخت داخل است. از دیگر راهبردهای ما فعالسازی طرح‌های متوقف است تا طرح‌هایی که به نوعی در شهرهای مختلف ایجاد شده و سال‌هاست که معطل مانده‌اند را تعیین تکلیف کنیم یا طرح‌های جایگزین برای طرح‌هایی مانند پتروشیمی بروجن که دیگر قابل اجرا نبود، ارائه شود.
در زمینه تعیین تکلیف طرح‌های غیرفعال چه اقدام‌هایی انجام شده است؟
تمرکز شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر تعیین تکلیف طرح‌های متوقف شده یکی از اقدام‌هایی است که در دولت سیزدهم انجام شد؛ به عنوان نمونه، مشکل پتروشیمی گلستان و ابن‌سینای همدان حل شد، سرمایه‌گذاران مارون در کنار شرکت ملی صنایع پتروشیمی وارد میدان شدند و از طرح‌های خط مرکز، فیروزآباد جایگزین شد و قرار است در جنوب اجرا می‌شود. همان‌طورکه می‌دانید یکی از طرح‌های بزرگ خط مرکز، واحد بزرگ اتیلن فیروزآباد بود که به دلیل کم‌آبی منطقه و آب‌بری این طرح، تصمیم گرفته شد این طرح به جنوب ایران و در کنار منابع تولید اتان منتقل شود.
این را هم باید اضافه کنم که طرح‌های فسا، دارا و جهرم سه طرح پایین‌دستی پلی‌پروپیلنی این طرح هستند که قرار شده است که در یک بخش استان تجمیع شوند تا مشکل مربوط به آب‌بری هم به حداقل ممکن کاهش یافته و از منابع آبی به نحو بهینه استفاده کنیم. به این ترتیب خط مرکز فعال می‌شوند، پتروشیمی فیروزآباد هم در حال انجام کارهای خود از جمله مکان‌یابی مجدد طرح است. در ممسنی هم پتروشیمی بروجن و کارزون از طرح‌های خط مرکز هستند که باقی مانده‌اند که به دنبال نشستی که در این ارتباط داشتیم، طرح جایگزین کریستال ملامین را به آنها پیشنهاد داده‌ایم زیرا پتروشیمی بروجن در محل صعب‌العبوری قرار گرفته است و نمی‌توان خط اتیلن غرب را به آنجا منتقل کرد. برای پتروشیمی ممسنی و کازرون هم به دلیل مشکلات کم‌آبی احتمالا طرح جایگزین خواهیم داد تا خط اتیلن غرب هم تا آنجا ادامه پیدا نکند.
طرح دیگر مجتمع پترو رامشه است که قرار بود در اصفهان اجرا شود، که به دلیل بحران کم‌آبی به بررسی مجدد طرح پرداختیم، زیرا اجرای این طرح در استان اصفهان موجب تنش آبی در این استان می‌شود بنابراین قرار شد که طرح به عسلویه منتقل و در کنار پتروشیمی دالاهو اجرا شود.
قرار بود خوراک پتروشیمی‌های ممسنی و بروجن از پتروشیمی گچساران تأمین شود. با این تغییرات محصولات گچساران در کجا مصرف می‌شود؟
بله درست است، واحدهای دهدشت و گچساران قرار است خوراک این مجتمع‌ها را تأمین کنند اما از آنجایی که مجتمع گچساران واحد پلیمرگچساران را هم ایجاد می‌کند بنابراین 600 هزار تن خوراک به این واحدو حدود 300 هزار تن به طرح توسعه پی‌وی‌سی پتروشیمی اروند اختصاص داده خواهد شد. به این ترتیب حدود 900 هزار تن از تولید گچساران به خوراک این واحدها اختصاص می‌یابد و در نهایت در صورت مازاد محصول پتروشیمی گچساران، به خط اتیلن غرب تزریق می‌شود.
با توجه به تحولات بازار جهانی آیا طرح‌های برنامه هفتم و هشتم توسعه پتروشیمی بازنگری می‌شوند؟
بله، طرح‌ها از دو جهت بازنگری می‌شوند؛ بازنگری اصلی براساس ناترازی گاز است، به این ترتیب که به همه هلدینگ‌ها اعلام شده است که به بازنگری طرح‌هایی که بر پایه گاز طبیعی هستند مانند واحدهای متانولی، اوره و آمونیاک یا ام‌ائی‌جی بپردازند و ما نیز آنها را بررسی می‌کنیم و به شرکت‌ها اعلام شده که آمادگی داریم طرح جایگزین زنجیره ارزش به آنها معرفی کنیم. بنابراین طرح‌های پتروشیمی به‌ویژه طرح‌هایی که در برنامه هشتم توسعه اجرا خواهند شد، دستخوش تحول بنیادین خواهند شد.
طرح‌های برنامه هفتم توسعه نیز این تغییرات را خواهند داشت؟
از آنجا که طرح‌های برنامه هفتم توسعه به طور میانگین 30 درصد پیشرفت دارند بنابراین منطقی نیست تغییری در اجرای آنها داده شود. تنها تغییری که در این بخش اتفاق خواهد افتاد و ما هم بسیار پیگیری می‌کنیم این است که اجرای یکسری طرح‌های زنجیره ارزش را که عنوان کردم را از طریق هلدینگ‌ها یا بخش خصوصی تسریع کرده و تا انتهای برنامه هفتم توسعه به بهره‌برداری برسانیم. اگر بتوانیم این طرح‌ها را به بهره‌برداری برسانیم، هم کیفیت محصولات بهبود می‌یابد و هم سبد محصولات پتروشیمی ایران متنوع‌تر می‌شود.
ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی براساس برنامه‌ریزی انجام شده قرار است به سالانه 200 میلیون تن تا پایان برنامه هشتم توسعه برسد، آیا این رقم هم تغییر می‌کند؟
این برنامه نیز به احتمال زیاد همسو با بهبود تولید، دستخوش تغییر می‌شود، یعنی تولید محصولات با ارزش بالاتر و متناسب با کاهش ناترازی گاز خواهد بود. بنابراین امکان دارد ظرفیت واحدهای گازمحور کم شود، اما به نظر با توسعه بخش زنجیره می‌توانیم به لحاظ ارزشی این کاهش را جبران کنیم.
چه تعداد از طرح‌های برنامه هفتم توسعه تا پایان دولت سیزدهم به بهره‌برداری می‌رسند؟
66 طرح پتروشیمی با ظرفیت سالانه 51 میلیون تن در برنامه هفتم در حال اجراست که مجموع سرمایه‌گذاری مورد نیاز 35 میلیارد دلار است که 10 میلیارد دلار آن انجام شده است. طرح‌های پترونادآسیا، و ؟؟؟؟ از طرح‌هایی هستند که تا پایان دولت سیزدهم به بهره‌برداری می‌رسند و ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی را از 92 میلیون تن کنونی با حدود 25 میلیون تن افزایش به 107 میلیون تن در پایان دولت سیزدهم می‌رسد.
و برآورد می‌شود صنعت پتروشیمی تا پایان دولت سیزدهم ؟؟؟؟ میلیارد دلار برای کشور درآمدزایی داشته باشد.
و میزان سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی تا پایان دولت چه مقدار می‌شود؟
هم‌اکنون 85 میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری شده است که با اضافه شدن 15 میلیارد دلار تا پایان دولت به 100 میلیارد دلار خواهد رسید.
صنعت پتروشیمی نیازمند سرمایه‌گذاری سالانه 7 تا 10 میلیارد دلار است. طی دو سال دولت سیزدهم چه مقدار سرمایه‌گذاری انجام شده است؟
به طور میانگین در سال‌های گذشته سالانه 3.5 میلیارد دلار در این صنعت سرمایه‌گذاری شده است که بیشتر آن از سوی هلدینگ‌ها بوده است. از آنجا که هلدینگ‌ها منابع خود را به صندوق‌های بازنشستگی خود می‌برند، به دنبال این هستیم که در برنامه هفتم توسعه یک الزامی را برای هلدینگ‌ها در نظر بگیریم تا 30 درصد سود سالانه خود را در صندوق‌ها توزیع نکنند. این پیشنهاد به سازمان برنامه و بودجه داده شده است و به دنبال یک ابزار تشویقی برای اجرای آن هستیم که اگر این الزام محقق شود، سرمایه مورد نیاز سرمایه‌گذاری در طرح‌ها قابل تأمین است و برای توسعه صنعت پتروشیمی بسیار کارساز خواهد بود.
چه تعداد از طرح‌های برنامه هفتم و هشتم توسعه در راستای تکمیل زنجیره ارزش است؟
به تفکیک، چند درصد ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی از محصولات بالادست، و چند درصد محصولات میانی و پایین دست و زنجیره است؟
براساس مذاکرات وزارت نفت دولت سیزدهم با کشورهای خارجی و همسو، چه اقدام‌هایی قرار است انجام شود؟
در روابط خارجی چند موضوع در صنعت پتروشیمی پیگیری می‌شود؛ تأمین سرمایه، دانش فنی و از همه مهمتر بازارسازی و توسعه بازار. شرکت ملی صنایع پتروشیمی روی این سه بحث پیش می‌رود. در برخی از کشورها باید بازارمان را پیدا کنیم مانند برزیل که بازار بزرگی دارد و ما در یکسال و نیم گذشته روی توسعه بازار در برزیل تمرکز کردیم. با برخی کشورها مانند چین و هند نیز به منظور تأمین دانش فنی ورود کرده‌ایم.
با کشور روسیه نیز مذاکراتی برای جذب سرمایه انجام شده و یک شرکت روسی اعلام آمادگی برای سرمایه‌گذاری اولیه 500 میلیون دلاری کرده است که همسو با تکمیل زنجیره ارزش است و در حال بررسی تأمین خوراک آن هستیم.
ازآنجا که ظرفیت صنعت پتروشیمی ایران در سال‌های آتی به 200 میلیون تن می‌رسد و این مقدار قابل جذب در کشور نیست و بیشتر این محصولات باید در رقابت با کشورهای که هم‌اکنون صادرات دارند، صادر شود بنابراین باید بتوانیم جایگاه خودمان را در بازار پیدا کنیم.
و توانمندی‌های ایران در چه زمینه‌هایی ارائه می‌شود؟
برای نمونه کشور روسیه که درگیر چالش‌های تحریم و جنگ است به شدت متقاضی همکاری با ایران در زمینه‌های مختلف است. ونزوئلا هم متقاضی استفاده از دانش‌فنی ایرانی و بازسازی واحدهای پتروشیمی خود است؛ صنعت پتروشیمی در ونزوئلا 12 میلیون تن ظرفیت دارد که فقط دو میلیون تن آن فعال است و چالش‌های آنها برای فعالسازی ظرفیت‌های غیرفعال به سادگی قابل حل است.
مذاکره با ونزوئلایی‌ها انجام شد و با توانمندی‌های شرکت‌های ایرانی آشنا شدند و قرار شد جزئیات مشکلات واحدها را به ما بدهند و ما روی واحدهایشان با تجهیزات و خدمات ایرانی تمرکز کنیم. در گام دوم به آنها پیشنهاد شد که یک برنامه توسعه ده‌ساله با خوراک‌هایی که در دسترس دارند به آنها ارائه شود که استقبال کردند.
صنعت پتروشیمی ایران با نگاه آماری، در دو سال اخیر تاکنون چه روندی را طی کرده است؟
از نگاه آماری باید بگویم که ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی ایران در پایان سال 1400، 90.2 میلیون تن بود که این رقم در پایان سال 1401 به 91.5 میلیون تن و طی پنج ماه اخیر با افتتاح چند طرح در پتروشیمی به بیش از 92 میلیون تن رسیده است. تولید محصولات پتروشیمی در سال‌های متفاوت براساس ظرفیت آنها متغییر است، تولید محصولات پتروشیمی 65.3 میلیون تن در سال 1400 بود که در سال 1401 به 69.7 میلیون تن افزایش یافته است.
مجموع ارزش صادارت محصولات پتروشیمی از 14.8 میلیارد دلار در سال 1400 به 16 میلیارد دلار در سال 1401 رسید. از نظر مقداری نیز 25.5 میلیون تن در سال 1400 و حدود 27.6 میلیون تن در سال 1401 محصول پتروشیمی صادر شد. خالص فروش داخلی به بورس و کودشیمیایی نیز از 10.2 میلیون تن در سال 1400 به 12 میلیون تن در سال 1401 افزایش یافت. فروش خالص داخلی صنعت پتروشیمی از نظر ارزشی 8.2 میلیارد دلار در سال 1400 بود که در سال 1401 به 10.8 میلیارد دلار رسید.
در سه ماهه ابتدای سال 1402، مجموع تولید محصولات پتروشیمی 18.7 میلیون تن، صادرات آن 7.1 میلیون تن به ارزش حدود 3 میلیارد دلار بوده است که حاکی از کاهش 44 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 1401 است.
دلیل کاهش ارزش صادرات محصولات پتروشیمی در سه ماهه ابتدایی سال 1402 چه بوده است؟
به چند دلیل شاهد کاهش ارزش صادرات محصولات پتروشیمی هستیم؛ مهمترین دلیل آن کاهش قیمت جهانی محصولات پتروشیمی است. قیمت جهانی برخی از محصولات پتروشیمی نسبت به سال 1401 با کاهش مواجه شده است، برای نمونه در آمونیاک شاهد کاهش 80 درصدی قیمت‌های جهانی هستیم. متوسط قیمت آمونیاک درسه ماهه ابتدایی سال 1401 حدود 790 دلار در هر تن بود که هم‌اکنون به 165 دلار در هر تن رسیده است. متوسط قیمت جهانی اوره نیز 50 درصد، پروپان و بوتان 45 درصد، متانول 30 درصد و پلی‌اتیلن‌ها هم 21 درصد کاهش یافته‌اند.
دلیل کاهش قیمت‌های جهانی چیست؟
دلایل متعددی دارد؛ با پایین آمدن قیمت نفت، قیمت برخی از محصولات پتروشیمی نیز با کاهش مواجه می‌شوند. به عنوان نمونه، کاهش قیمت جهانی نفت اقتصاد چین را متأثر می‌کند و از آنجا که ایران بخش قابل توجهی از متانول خود را به این کشور صادر می‌کند بنابراین متانول ایران هم تحت تأثیر کاهش قیمت جهانی نفت قرار می‌گیرد. جنگ اوکراین در ابتدا قیمت جهانی کود اوره در کشاورزی را به شدت تحت تأثیر قرار داد اما در نهایت کشورهای جایگزین روسیه وارد بازار شدند و قیمت‌ها دوباره روند کاهشی پیدا کرد.
و دیگر دلایل کاهش ارزش صادرات محصولات پتروشیمی ایران در سال 1402؟
عامل دیگر کاهش صادرات محصولات پتروشیمی ایران ارز 28500 تومانی است که به صنایع داخلی می‌دهیم؛ مصوبه دولت مبنی بر فروش داخلی محصولات پتروشیمی با ارز 28500 تومانی سبب شده تا کالای پتروشیمی که در بورس عرضه می‌شود به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شود. اختلاف قیمت بین ارز 28500 تومانی تا ارز 50 هزارتومانی در بازار سبب کشش به سمت بازار داخلی شده به نحوی‌که شاهد افزایش 43 درصدی تقاضای داخلی محصولات پتروشیمی در بورس هستیم.
اگرچه برخی از این محصولات خوراک صنایع پایین‌دستی می‌شود اما بخش عمده محصولات خریداری شده در بورس به دست صنایع پایین‌دستی نمی‌رسد؛ به نظر ما یا قاچاق می‌شود یا انبار تا در بازار با ارز 50 هزار تومانی بفروشند. بنابراین مشاهده می‌کنید که فروش داخلی محصولات پتروشیمی در چهارماهه 1402 نسبت به چهارماهه 1401 به لحاظ مقداری از 2 میلیون تن به 3 میلیون تن رسیده و از نظر ارزشی هم 27 درصد افزایشی بوده است.
در نتیجه ارزآوری صنعت پتروشیمی در سال 1402 نیز متأثر از این موضوع کاهشی خواهد بود.
بله. برآورد ما این است که با وجودی که تولید صنعت پتروشیمی با افتتاح واحدهای جدید در سال 1402 به بیش از 80 میلیون تن افزایش می‌یابد، 1.4 میلیارد دلار تا پایان سال 1402 از صادرات محصولات پتروشیمی ایران به دلیل توزیع در بازار داخلی کاهش یابد.
با این وجود پیش‌بینی شما برای درآمد ارزی صنعت پتروشیمی برای سال 1402 چه مقدار است؟
صادرات محصولات پتروشیمی تا پایان سال 1402 به 15 میلیارد دلار کاهش یابد و همین نسبت ورود ارز صنعت پتروشیمی در سامانه نیما نیز کاهش پیدا کرده است. اگر این رقم محقق شود، 11 میلیارد دلار به سامانه نیما واریز خواهد شد. فروش داخلی نیز حدود 11 میلیارد دلار برآورد می‌شود.
فروش اعتباری چه تأثیری بر فروش خوراک به مصرف‌کننده نهایی داشته است؟
تأثیر بسیاری دارد. فروش اعتباری به شرکت‌های پایین‌دستی که از نظر نقدینگی ضعیف هستند کمک کرد تا بتوانند محصولات مورد نیاز را خریدار کنند. اینجا دست واسطه‌ها کوتاه شد؛ البته این روش هنوز جامع و فراگیر نشده است، برخی از هلدینگ‌ها همکاری می‌کنند و برخی دیگر هنوز نپیوستند اما مدیریت صنایع پایین‌دستی تلاش می‌کند فروش اعتباری را گسترش دهد.
کشورهای همسایه همچون عربستان سرمایه‌گذاری بالایی در صنعت پتروشیمی به‌ویژه صنایع پایین‌دستی کرده‌اند. آیا شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز مطالعات بازار را به روزرسانی می‌کند؟
مطالعات بازار طرح‌های اصلی انجام و به روز شده است. مطالعات بازار نیز از یکسال قبل براساس مصوبه هیئت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی در اختیار بخش خصوصی قرار می‌گیرد تا آنها نیز بازار محصولات خود را مطالعه کنند که تعریف طرح‌های جدید براساس مطالعات بازار جهانی باشد.
براساس همین مطالعات به حوزه هیدروژن سبز، آمونیاک آبی و آمونیاک سبز ورود کردیم. طرح آمونیاک ستاره خلیج فارس براساس هیدروژن مازاد پالایشگاه ستاره خلیج فارس تعریف شده است که از سوی تاپیکو انجام خواهد شد و نخستین واحدی خواهد بود که آمونیاک آن از هیدروژن تولید می‌شود.