فرسایش خاک، کمبود آب و اعداد تخمینی قطعات یک پازل ناهمگون

بخش کشاورزی با چالش های بنیادینی رو به روست که زمینه غیربهره ور بودن آن را در کلان موضوع فراهم کرده است؛ از گسترش بیابان ها تا محصولاتی که هیچ آماری از میزان و نحوه تولید آن ها موجود نیست.

به گزارش خبرنگار مهر، سه شنبه نهم اسفند نخستین کنگره ملی مراکز جهاد کشاورزی برگزار شد. وزیر جهاد کشاورزی در این کنگره با بیان اینکه آمار دقیقی از فعالیت‌های کشاورزی به ویژه در بخش تولید و زمین‌های زیر کشت وجود ندارد، گفت: وزارتخانه همچون موجود نابیناست چون نمی‌توان بدون اطلاعات درست برای مدیریت بازار برنامه ریزی دقیقی داشت.

۵ اولویت وزارت جهاد کشاورزی

سیدجواد ساداتی نژاد گفت: داده‌ها و اطلاعات موجود، تخمینی و برآوردی است از همین رو هر سال با کمبود و پیش بود تولید در محصولات کشاورزی رو به رو هستیم. به عنوان مثال بر اساس اطلاعات اعلامی از سوی نهادهای متولی استانی به وزارت جهاد کشاورزی، گفته می‌شود دو میلیون رأس دام مازاد در کشور وجود دارد؛ مجوز صادرات داده می‌شود اما دو ماه بعد با کمبود گوشت در بازار مواجه می‌شویم. در بخش طیور و محصولات کشاورزی هم همین وضعیت حکمفرماست. یا پس از کشت و برداشت اعلام می‌شود فلان هکتار زمین زیرکشت گوجه فرنگی است که در آمار ارسالی به وزارت جهاد کشاورزی نیامده است. از این رو وزیر جهاد کشاورزی یکی از ۵ اولویت نخست این وزارتخانه را راه اندازی رصد خانه دانست تا داده‌های دقیق مبنای سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها شود.

«کشت قراردادی»، «اصلاح الگوی کشت»، «سرمایه گذاری» و «صادرات» از دیگر اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم است.

۳ دهم درصد سرمایه گذاری در بخش کشاورزی

معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در این گردهمایی با بیان اینکه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی بسیار ناچیز است؛ به طوری که تنها سه دهم درصد از منابع درآمدی محصولات کشاورزی برای بخش کشاورزی سرمایه گذاری می‌شود، گفت: الگوی کشت دغدغه وزارت جهاد کشاورزی است. در این باره چند پارامتر باید در نظر گرفته شود. نخستین آن «اسناد بالادستی» است که اعلام می‌شود چه محصولی و به چه میزان باید کشت شود. «امنیت غذایی» مسئله بعدی است که کشت بعضی محصولات را با تمام مشکلات موجود ضروری می‌کند. «خصوصیات اقلیمی»، «منابع پایه خاک»، «اقتصاد تولید»، «اقتصاد آب» و «اقتصاد انرژی» از دیگر پارامترهای پیاده سازی الگوی کشت است. در حوزه منابع آب و خاک باید بدانیم مثلاً با مصرف یک متر مکعب آب یا در یک هکتار خاک چه میزان محصول باید کشت شود و به دست آید.

صفدر نیازی شهرکی همچنین یادآور شد: پروژه‌های نیمه تمام معضل دیگری است که به ۲۶ هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز دارد.

سالانه یک میلیون هکتار زمین در معرض فرسایش

رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور هم در این کنگره هشدار داد، در صورت عدم توجه به تغییرات اقلیمی جهان و ادامه فرسایش خاک کشور در آینده ایران جز ۷۰ کشور خشک جهان خواهد بود.

عباس علی نوبخت گفت: فعالیت‌ها به دلیل کمبود منابع اعتباری سرعت کندی دارد. از این رو ۱۲۵ میلیون هکتار کشور در قلمرو فرسایش قرار دارد و با این روند حرکت در تخصیص اعتبار ۹۰ سال طول می‌کشد که فعالیت‌ها در حوزه مبارزه با بیابان زدایی به سرانجام برسد. سرعت فرسایش ۳ برابر حرکت ما بوده و سالانه یک میلیون هکتار زمین کشور در معرض تهدید فرسایش هستند؛ از این رو نقاط بحرانی ریزگردها در حال افزایش است.

رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در ادامه سخنان خود به آمار تولید کربن جهان اشاره و عنوان کرد: تولید کربن در جهان برابر جذب آن است. ایران جز ۷ کشور تولیدکننده کربن و ۴۲ در جذب آن بوده از این رو کاشت یک میلیارد اصله نهال ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

یک کیلوگرم محصول در مقابل مصرف یک متر مکعب آب

معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی در این گردهمایی اظهار کرد: میانگین راندمان آب در کشور پایین است و به ازای هر متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی بین ۹۰۰ گرم تا یک کیلو گرم محصول برداشت می‌شود در حالی که این عدد در کشورهای دیگر ۲.۵ کیلو گرم است.

شاهپور علایی مقدم همچنین نبود عدد درست از عرصه و بسترهای تولید و شناسنامه دار نبودن محصولات و زمین‌های کشاورزی چالشی است که منجر به برگشت محصولات از کشورهای مقصد شده است در حالی که مشخصات محصولات اعم از چگونگی تولید کالاها تا بسته بندی در شناسنامه محصولات باید درج شود. در این زمینه باید کشت هوشمند پیگیری و اجرا شود.

۶۰۰ میلیون لیتر گازوئیل هرزرفت بخش کشاورزی

رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی سخنران دیگر این کنگره درباره فرسودگی ادوات کشاورزی گفت: ۳۲۰ هزار تراکتور فرسوده در کشور فعالیت دارد که ۵۵ درصد ناوگان ماشینی بخش کشاورزی را شامل می‌شود. کریم ذوالفقاری با اشاره به هدررفت سوخت این تراکتورهای فرسوده عنوان کرد: سالانه ۶۰۰ میلیون لیتر گازوئیل برابر با ۹ هزار میلیارد تومان در کشور به دلیل فرسودگی ناوگان ماشینی بخش کشاورزی بیش از استاندارد جهانی بوده و هرز می‌رود.

یک پرونده؛ مشتری سازی به چه قیمت؟

مهر در این هفته چند گزارش در حوزه محصولات کشاورزی و تأمین سلامت جامعه منتشر کرد. نخستین گزارش به مصرف خوراک‌هایی شیمیایی طیور اشاره دارد تا در بازار گرمی تولیدکنندگان عنوان «زرده طلا» یا «زرده زعفرانی» خریداران را مجاب به خرید کند. عضو شرکت تعاونی تأمین نیاز تولیدکنندگان مرغ تخم گذار درباره چرایی این امر گفت: کیفیت بخشی از ذرت‌های موجود دربازار مناسب نبوده از این رو بعضی تولیدکنندگان از مواد شیمیایی استفاده می‌کنند تا زرده تخم مرغ، مشتری پسند شود.

حیدرعلی هدایتی درباره مزه نامطبوع برخی تخم مرغ‌ها اظهار کرد: برخی تولیدکنندگان برای زرد کردن زرده تخم مرغ از رنگدانه برای خوراک مرغ استفاده می‌کنند که شیمیایی است. این خوراک طعم تخم مرغ را تا حدودی تغییر می‌دهد.

هدایتی با بیان اینکه این تخم مرغ‌ها بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ تومان گران‌تر از تخم مرغ‌های معمولی است، گفت: متأسفانه بسیاری از مادران این تخم مرغ‌های طلایی را برای تغذیه فرزندان خردسال استفاده می‌کنند که سلامت آنها را با خطر مواجه می‌کند.

وی با بیان اینکه استفاده از مواد شیمیایی کانتین منجر به کاهش باروری و افت تولید می‌شود، عنوان کرد: در حال حاضر ۱۰ درصد تولیدکنندگان کشور از محصولات گیاهی و ارگانیک برای بهبود کیفیت تخم مرغ‌ها بهره می‌گیرند، ۴۰ درصد از مواد شیمیایی استفاده کرده و باقی که ۵۰ درصد جمعیت تولیدکنندگان این صنف را تشکیل می‌دهند برای تولید تخم مرغ از هیچ محصول جانبی در خوراک طیور بهره گیری نمی‌کنند.

این کارشناس بخش کشاورزی درباره چگونگی شناسایی تخم مرغ‌های زرده طلا شیمیایی و طبیعی توضیح داد: تخم مرغ‌هایی که زرده آنها به رنگ قرمز نزدیک است تا زردی شفاف در واقع با خوراک های شیمیایی تولید شده‌اند.

آفت سلامت یا تضمین تغذیه؟

رضا خلیلی یزدی، عضو هیأت مدیره انجمن واردکنندگان سم و کود ایران درباره اثربخشی سموم بر گیاه و انسان، گفت: تقریباً می‌توان گفت استفاده از آفت کش‌ها اجتناب ناپذیر است. با توجه به جمعیت کره زمین که بالای ۸ میلیارد نفر است استفاده از آفت کش‌های شیمیایی و بعضاً غیرشیمیایی ضروری است، به این دلیل که اگر آفت کش‌های شیمیایی و غیرشیمیایی استفاده نشود تولید محصولات به نصف و بعضاً یک‎سوم تقلیل پیدا می‌کند. متأسفانه با وجود تلاش‌های فراوانی که در زمینه آفت کش‌های غیرشیمیایی و بیولوژیک شده و همچنان هم ادامه دارد این موضوع هنوز به حدی نرسیده که بتوان آفت کش‌های شیمیایی را در کشت محصولات حذف کرد.

این کارشناس در حوزه سموم استدلال کرد، می‌توان گفت تمام داروهایی که انسان استفاده می‌کند دارای یکسری مضراتی است اما چرا همه ما از دارو استفاده می‌کنیم؟ به این دلیل که می‌دانیم اگر دارو را استفاده نکنیم خطرات جدی تری متوجه انسان خواهد بود که سلامت او را تهدید می‌کند.

وی اظهار کرد: سمومی که به هر طریقی وارد بدن یک انسان می‌شود بسته به نوع آن می‌تواند تجزیه یا از بدن دفع شود و در مواردی اگر این میزان در حد پایینی باشد مانند دارو مخاطراتش به حداقل می‌رسد.

علم پزشکی می‌گوید هر سمی اثربخشی خود را در بدن دارد به ویژه اگر مدت زمان مصرف آن طولانی مدت باشد. خلیلی یزدی در این باره اظهار کرد: این موضوع می‌تواند درست باشد و هر سم و ماده مضری به بدن آسیب می‌رساند اما اینکه چقدر می‌تواند آسیب برساند نکته پراهمیتی است. به عنوان مثال MRL چای در ایران با MRL چای در اروپا متفاوت است. چرا که ما در ایران روزی چند لیوان چای می‌نوشیم. دوز باقیمانده آفت کشی که در چای است برای ما در ایران خیلی عدد کوچک‌تری باید تعریف شود تا این عدد برای یک مصرف کننده اروپایی. شاید یک مصرف کننده اروپایی در ماه یک بار هم چای نخورد ولی ما روزانه چند لیوان چای می‌نوشیم. بنابراین زمانی که MRL فلفل دلمه‌ای را روسیه بالا برای خودش تشخیص می‌دهد به این دلیل است که میزان مصرف این محصول در روسیه قابل توجه است؛ در نتیجه MRL همین محصول در ایران می‌تواند متفاوت باشد.

نمایشگاه آبزیان با قیمت مناسب

رئیس سازمان شیلات ایران اعلام کرد: عرضه مستقیم ماهی شب عید از ۱۸ تا ۲۸ اسفند در قالب نمایشگاه در تهران و تمام استان‌های کشور با مشارکت تشکل‌های تولیدکننده برگزار می‌شود. سیدحسین حسینی گفت: در بحث فراهمی و ارزان‌سازی محصول، علاوه بر افزایش تولید در واحد سطح و کاهش هزینه‌های تولید برای صنایع فرآوری، امسال با فرآوری ماهیان ارزان‌قیمت که از طریق تولید دانش‌بنیان صورت گرفته، امیدواریم این ماهیان، سهمی را در سفره مصرف کنندگان پیدا کنند.

از ممنوعیت تا یک واگذاری جدید

سرپرست دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد کشاورزی از محدودیت صادرات سیب درختی و پرتقال در اسفند امسال خبر داد.

همچنین پس از واگذاری بازار مرغ، تخم مرغ، قند و شکر و تنظیم بازار برنج خارجی در ادامه مدیریت بازار سیب زمینی هم به بخش خصوصی واگذار شد. حسین سلاح ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، از این پس تمام آنچه به بازار سیب زمینی مربوط است را بخش خصوصی مدیریت خواهد کرد.