تاثیر «تقریبا هیچ» توافق کوتاه‌مدت با آمریکا بر صادرات نفت ایران
توافق برجام در صورت اجرای کوتاه‌مدت آن نه تنها هیچ مزیتی برای صادرات نفت ایران ندارد، بلکه در چارچوب بی‌اثر کردن تحریم نفتی نیز تعریف نمی‌شود و اتفاقا زیرساخت‌های دور زدن تحریم ایران را نیز از بین می‌برد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، تحریم پدیده‌ای است که بیش از یک دهه اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده و موجب سقوط درآمدهای دولت و رفاه عمومی مردم شده است؛ واضح‌ترین اثر تحریم بر اقتصاد ایران، کاهش صادرات نفت کشور از 2.5 به 1 میلیون بشکه در روز بوده که هزینه سنگینی را بر این کشور نفتی وارد کرده است.
تاکنون نسخه‌های متفاوتی از سوی جریانات سیاسی داخل و خارج در مواجهه با تحریم به دولت ایران پیشنهاد شده است که در مجموع در دو محور خلاصه می‌شود: 1- مذاکره و توافق با آمریکا برای رفع تحریم 2- بی‌اثر سازی تحریم با دیپلماسی فعال اقتصادی.
در پرونده «ماجرای تحریم» ابعاد مختلف تحریم‌های آمریکا و راهکارهای مواجهه با آن و ثمرات آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
در گزارش پنجم از این پرونده، به موضوع تاثیر توافقات کوتاه‌مدت با آمریکا بر صادرات نفت ایران می‌پردازیم؛ پیش از این چهار گزارش قبلی این پرونده در ادامه آورده شده است:
- چگونه معامله کلان ایران و غرب به هم خورد
- روایتی از تحریف رسانه‌ای برجامیون از «کاسبان تحریم» تا «تحریم نعمت است»
- دو دلیل آمریکا برای تحریم نفتی ایران که ربطی به سیاست جمهوری اسلامی ندارد
- آیا برجام می‌تواند به بی‌اثرسازی تحریم‌ها کمک کند
* در دوره اجرای برجام، زیرساخت دور زدن تحریم نابود شد
اشاره شد که با ظهور نفت شیل، آمریکا از نفت خلیج فارس بی‌نیاز شد و این موضوع معامله کلان ایران و غرب در صادرات نفت و دریافت لوازم توسعه را از بین برد و نقش ایران در زنجیره اقتصاد جهانی را نابود کرد.
در نتیجه تنها راهکار پیش‌روی ایران در مواجهه با تحریم، تعریف نقش جدیدی در زنجیره اقتصاد جهانی است که از مسیر بی‌اثر کردن تحریم‌ها می‌گذرد.
همچنین اشاره شد که برجام به عنوان یک «توافق کوتاه‌مدت» نمی‌تواند ذیل راهبرد بی‌اثرسازی تحریم‌ها تعریف شود. برای توضیح بیشتر به تجربه قبلی در حوزه فروش نفت و جذب سرمایه‌گذاری خارجی مراجعه می‌کنیم.
تا پیش از اجرای برجام، در دولت دهم و یازدهم زیرساختی برای دور زدن تحریم‌های نفتی و فروش یک میلیون بشکه نفت در روز مهیا شده بود. طبق آمار اوپک (تصویر 1)، بعد از امضای برجام صادرات نفت ایران به 2 میلیون بشکه در روز رسید و اوضاع اقتصادی کشور بهبود یافت.
اما در این دوره، همه زیرساخت‌های دور زدن تحریم نفتی نیز از بین رفته، مستهلک و افشا شدند. بدین ترتیب بعد از خروج آمریکا از برجام، ایران دیگر زیرساختی برای دور زدن تحریم نفتی نداشت و این موضوع سبب شد صادرات نفت ایران به یک میلیون بشکه سابق برنگردد و به حدود 100 هزار بشکه در روز کاهش یابد.
تصویر 1
افت شدید صادرات نفت ایران موجب شد که هر آنچه رفاه اقتصادی در 2 سال اجرای برجام ایجاد شده بود در طول چند ماه از بین برود و نه تنها انتفاع اقتصادی ایران به صفر برسد بلکه از برنامه هسته‌ای خود از عقب بیفتد.
طبق آمار اوپک، میانگین صادرات نفت ایران در دولت یازدهم و دوازدهم با همه فراز و نشیب‌هایش حدود 1.1 میلیون بشکه بوده، یعنی رقمی که در دولت دهم و در دولت سیزدهم بدون برجام به فروش رفته است.
اگر دقت کنید بعد از افت صادرات نفت ایران و با شکل‌گیری تدریجی زیرساخت دور زدن تحریم، مجددا در همان دولت قبل، میزان صادرات نفت ایران در دوران شیوع کرونا و افت شدید قیمت نفت، افزایش یافت.
در نتیجه توافق برجام در صورت اجرای کوتاه‌مدت آن نه تنها هیچ مزیتی برای ایران ندارد، بلکه در چارچوب بی‌اثر کردن تحریم نفتی نیز تعریف نمی‌شود و اتفاقا زیرساخت‌های دور زدن تحریم ایران را نیز از بین می‌برد.
یادداشت از سیداحسان حسینی
پایان پیام/