مسئله‌ای به عنوان کمبود ارز وجود ندارد
یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در شرایط فعلی کمبود ارز وجود ندارد، گفت: درآمدهای ارزی روند صعودی داشته؛ اما متأسفانه در اقتصاد ما سفته‌بازی و فعالیت‌های سوداگرانه به‌شدت محبوب است.
به گزارش خبرگزاری مهر، متأسفانه در زمان بروز نوسانات ارزی بسیاری از سودجویان با حضور در بازار دلار و انجام اقدامات رسانه‌ای، برخی از مردم را به سمت ورود هیجانی به بازار سوق می‌دهند؛ باوجوداینکه در برخی موارد نهادهای نظارتی با این افراد برخورد می‌کنند؛ اما به دلیل عدم قانون‌گذاری مناسب در این بخش امکان اعمال مجازات‌های سنگین برای جلوگیری از بروز رفتارهای سوداگرانه در بازار ارز وجود نداشته است.
از همین رو در جلسه شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی تصمیم گرفته شد تا مجازات نرخ‌سازها یعنی کسانی است که با دلالی و تبلیغ خریدوفروش ارز خارج از ضوابط بانک مرکزی، بازار ارز را ملتهب می‌کنند، تشدید شود؛ به‌طوری‌که جریمه نقدی مجرمان نسبت به گذشته چندبرابر شده و برای آنها مجازات حبس نیز در نظر گرفته شده است.
همچنین اختیار محدودکردن حساب‌های بانکی که به‌وسیله آنها در مسائل پولی و مالی جرمی در حال انجام است، به بانک مرکزی داده شده است تا از گسترش جرم جلوگیری شود و پس از احراز موارد قطعی، به قوه قضائیه ارسال شود.
مشکل بازار ارز کمبود عرضه نیست
در همین رابطه، میثم مهرپور کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری مهر گفت: دررابطه‌با نرخ ارز در بازار به چند موضوع باید اشاره کرد؛ در حال حاضر بحثی که مطرح می‌شود این است که آیا سامانه مرکز مبادله طلا و ارز می‌توانند مفید باشند یا نه؟ گروهی استدلال می‌کنند که اگر این سامانه بتواند تقاضای بازار را پوشش دهد می‌تواند مفید باشد و گرنه شکست می‌خورد.
وی افزود: عده‌ای اینگونه اظهارنظر می‌کنند که طرح‌های ارائه شده توسط بانک مرکزی، اگر بتواند تقاضای بازار را تأمین کند، موفق است. این ادعا غیرقابل‌قبول است؛ چرا که امروز مشکل بازار ارز و نوسانات نرخ ارز مبتنی بر کمبود عرضه و عدم تناسب عرضه و تقاضا نیست. اتفاقاً در شرایط فعلی به‌هیچ‌وجه مسئله‌ای تحت عنوان کمبود ارز وجود ندارد. درآمدهای ارزی کشور روند صعودی داشته و از گذشته تاکنون درآمدهای ارزی فراتر از نیازهای ارزی ما بوده است.
تورم انتظاری موجب افزایش نرخ ارز شده است
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در حال حاضر کالاهای اساسی و خدماتی با نرخ ارز مشخصی وارد کشور می‌شوند. اما متأسفانه آن چیزی که قیمت‌ها را در بازار تعیین می‌کند و در اقتصاد ما تأثیر بیشتری می‌گذارد، همان بازار غیررسمی یا نرخ بازار آزاد است که در مقطعی به ۶۰ هزار تومان هم رسید؛ نرخ واقعی ارز که در اقتصاد ایران نقش دارد قطعاً رقمی بسیار پایین‌تر است.
مهرپور اظهار داشت: باید به این نکته توجه کرد که موضوع عرضه و تقاضا در بازار ارز صادق نیست و آن چیزی که موجب تلاطم در بازار شده، تورم انتظاری، نااطمینانی و فضای نامناسب اقتصادی است که در کشور وجود دارد؛ همین فضا باعث می‌شود که فعالیت‌های مولد در اقتصاد کشور اساساً محبوب نباشند.
فعالیت‌های سوداگرانه در اقتصاد کشور ریشه یافته است!
وی افزود: متأسفانه در اقتصاد ما سفته‌بازی و فعالیت‌های سوداگرانه به‌شدت محبوب است و در اقتصاد کشور ریشه پیدا کرده است. در اقتصاد و فضای روانی که در جامعه وجود دارد باعث شده منابع ریالی مردم به سمت بازارهایی مثل سکه و ارز برود و این تقاضای کاذب باعث افزایش نرخ ارز و سکه شده است.
مهرپور تصریح کرد: در واقع آن چیزی که موجب افزایش نرخ ارز می‌شود تقاضای واقعی نیست؛ بلکه عمده تقاضاهایی که موجب افزایش قیمت می‌شود، تقاضای سفته‌بازانه است. متأسفانه، در فضای اقتصادی می‌بینیم که بخش قابل‌توجهی از تسهیلات دریافتی از سوی افراد حقیقی و حقوقی که به‌صورت خورد یا کلان دریافت می‌کنند، به سمت فعالیت‌های سفته‌بازانه می‌رود.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: برای مثال ممکن است افرادی به نام مثلاً عقد مرابحه از بانک تسهیلات خرد برای خرید کالای ایرانی، لوازم‌خانگی، خرید اقساطی و امثال اینها دریافت کند؛ اما همین پول را در بازار طلا و ارز وارد می‌کند که همین مسئله باعث دامن‌زدن به نوسانات بازار طلا و ارز خواهد شد.
بخش زیادی از منابع مالی به سمت خرید ارز و طلا انحراف می‌یابد
وی افزود: مگر چه تعداد دانشجو در خارج از ایران تحصیل می‌کنند، چه تعداد مسافر خارج از کشور داریم که تقاضای آنان بخواهد بازار را به هم بزند؟! مسئله‌ای، که باعث غیرعادی شدن فضای بازار ارز شده است فضای حاکم بر اقتصاد کلان کشور و غلبه فضای سفته‌بازان و دلالان بر فعالیت‌های مولد است که بخش قابل‌توجهی از منابع به سمت خرید ارز، طلا و غیره می‌رود.
ایران مشکل کمبود ارز ندارد
مهرپور اظهار داشت: کشور مشکل کمبود ارز ندارد و در واقع شرایط کلی اقتصاد ما باعث این اتفاقات در بازار ارز شده است. نوسانات نرخ ارز علت مشکلات نیست؛ بلکه یک معلول است. علت اصلی ایجاد نوسانات در بازار ارز بحث فضای کلی حاکم بر اقتصاد کشور، فضای تقاضای سفته‌بازانه، عدم هدایت منابع به سمت فعالیت‌های مولد، تورم ساختاری در اقتصاد و امثال اینها است.
وی تصریح کرد: امروزه ارز و سکه بعضاً جایگزین پول ملی شده و به‌عنوان کالایی که می‌شود با آن مبادله انجام داد تبدیل شده‌اند و بسیاری از افراد برای حفظ قدرت خرید و جلوگیری از کاهش ارزش پول خود به سمت خرید سکه یا دلار می‌روند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: متأسفانه این موضوع ریشه در تضعیف پول ملی دارد؛ یعنی هم‌زمان که پول ملی ما تضعیف شده، این دو کالا یعنی طلا و ارز یا کالاهای مشابه جایگزین پول ملی شده‌اند و بسیاری از دادوستدها با سکه و دلار اتفاق می‌افتد.
نظارت‌ها در بازار ارز و سکه افزایش یابد
وی افزود: در شرایط فعلی تنها راه آرام‌کردن بازار افزایش نظارت‌ها و ایجاد ممنوعیت‌های بسیار سنگین برای خریدوفروش و دادوستد ارز و سکه و امثال اینها است. تعریف از سکه و ارز به‌عنوان یک کالا با تعریفی که از کالاهای اساسی مثل میوه، گوشت، برنج و غیره می‌شود، قطعاً تعریف متفاوتی است. درواقع هر شهروندی ممکن است به تعدادی از کالاها نیاز اساسی داشته باشد؛ اما در خصوص سکه و ارز اینگونه نیست.
مهرپور ادامه داد: سکه و ارز که امروزه باعث تشویش روانی و ذهنی در اقتصاد شده‌اند، کالاهایی نیستند که متقاضی آن عموم مردم باشند؛ در واقع مردم عادی لزوماً متقاضی یا خریدار ارز و سکه نیستند.
وی در پایان با اشاره به‌ضرورت برخورد با سفته‌بازان گفت: باید نظارت‌ها و محدودیت‌ها برای خریدوفروش این کالاها افزایش پیدا کرده و تشدید شود؛ زیرا اصلاً لزومی به وجود بازاری در راستای دادوستد ارز یا سکه طلا وجود ندارد. اگر این بازار رها شود طبیعتاً فضای رسانه‌های معاند، فضای غیرواقعی اقتصاد و فضای روانی به روند مخرب در بازار سکه و ارز ادامه خواهند داد.