تحقق کامل اقتصاد دانش‌بنیان نیازمند تولید «نظریه‌ و فکر» در دانشگاه‌ها

پیشرفت امروز علمی و فناوری کشور به پشتوانه جنبش نرم‌افزاری دو دهه اخیر است و استمرار پیشرفت‌ها در آینده و تحقق کامل اقتصاد دانش‌بنیان، نیازمند تشدید حرکت علمی دانشگاه‌ها و نهادهای علمی است تا تولید نظریه‌ و فکر، تبدیل‌ به‌ یک‌ ارزش‌ عمومی‌ در دانشگاه‌ شود. ‌بیست و یک سال از دیدار تاریخی مقام معظم رهبری با دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر می‌گذرد، در این دیدار، ایشان ماموریت شکل‌گیری یک جنبش نرم افزاری همه جانبه را بر دوش دانشگاه ها قرار دادند، دانشگاه ها و سایر فعالان عرصه علم موظف شدند تلاش کنند تا یک خودآگاهی جمعی در همه محیط های علمی نسبت به علم و فرهنگ وارداتی و تحکّم آمیز و زورگویانه غربی، ایجاد کنند تا کسانی که اهل کار و تلاش هستند، با پیشنهادها و قالب‏‌ها و نوآوری های علمىِ خود بتوانند بنای حقیقی یک جامعه آباد و عادلانه مبتنی بر تفکّرات و ارزش های اسلامی را بالا ببرند. زورگویانهاین اقدام مبارک، در سال های بعد با شدت بیشتری ادامه یافت، به طوری که موفقیت های علمی به دست آمده در عرصه های نوظهور مانند نانوفناوری، سلول های بنیادی، پزشکی، هسته ای و غیره، همگی مرهون این حرکت عظیم ملی در عرصه تولید علم قلمداد می شود. یکی از نمونه های متاخر و بارز در موفقیت‌های علمی، عبارت است از دستیابی دانشمندان جوان کشور به دانش تولید واکسن کرونا که بارها مورد تقدیر رهبری معظم نیز قرار گرفته است. کرونابا تصویب و اجرای مناسب قانون «حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات»، ذخیره‌های علمی کشور وارد عرصه جدیدی شدند تا با تبدیل علم به فناوری و تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی خود، در مقاوم سازی اقتصاد ملی نیز نقش آفرینی کنند. تعداد روز افزون شرکت‌های دانش‌بنیان و تلاش مستمر این شرکت‌ها برای افزایش سهم خود در اقتصاد کشور، ادبیات جدیدی را وارد فضای دانشگاهی کشور کرد به طوری که اصطلاحاتی مانند «دانشگاه کارآفرین»، «دانشگاه نسل سوم» و غیره مورد استفاده مکرر سیاستگذاران علم و فناوری کشور قرار گرفت. امروز، بسیاری از دانشگاه‌ها در سطح کشور در پی تغییر نگاه خود به فعالیت‌های علمی بوده و اساتید و دانشجویان خود را برای ورود به کارآفرینی و تاسیس شرکت‌های فناور و نوپا، تشویق می‌کنند. اگرچه همه این اقدامات برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در کشور ضروری است، اما نباید موجب غفلت از وظیفه اصلی دانشگاه‌ها یعنی تولید علم و پرورش منابع انسانی کارآمد، محققان و دانشمندان شود، دانشگاه کانون اصلی تعلیم و تربیت منابع انسانی مورد نیاز پیشرفت کشور است و همانطور که رهبری معظم نیز اخیرا در بیانات خود در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی به مناسبت سالگرد قیام بیست و نهم بهمن مردم تبریز در سال ۱۳۵۶ بیان فرمودند‌ «امروز اگر ما محقّقین را تربیت نکنیم، یک حرکت علمی بزرگ و یک نهضت علمی به راه نیندازیم، پانزده سال دیگر، بیست سال دیگر، دانشمندان برجسته‌ای که بتوانند با دنیا برابری کنند یا از خطوط مقدّم علم دنیا جلو بزنند دیگر نخواهیم داشت». اگرچهبه عبارت دیگر، پیشرفت های امروز علمی و فناوری کشور به پشتوانه جنبش نرم افزاری دو دهه اخیر بوده و استمرار پیشرفت‌ها در آینده و تحقق کامل اقتصاد دانش بنیان، نیازمند تشدید حرکت علمی دانشگاه‌ها و سایر نهادهای علمی است تا «تولید نظریه‌ و فکر»، تبدیل‌ به‌ یک‌ ارزش‌ عمومی‌ در دانشگاه‌ شود و در قلمروهای‌ گوناگون‌ عقل‌ نظری‌ و عملی‌، نظریه‌پردازانی که در نهایت «آزادی» و با رعایت «اخلاق» و «منطق»، دستاوردهای نوآورانه خود را ارائه می‏‌کنند، مورد تشویق قرار گیرند. علیرضا باباخان/مدرس و پژوهشگر دانشگاه باباخانانتهای پیام/ انتهای