تجربه توسعه سی‌ان‌جی در 8 کشور پیشرو/ موفقیت سیاست «کاهش قیمت گاز نسبت به بنزین» در روسیه
دولت روسیه با هدف توسعه سی‌ان‌جی در سبد سوخت، سیاست کاهش قیمت گاز نسبت به قیمت بنزین را برای پیشبرد اهداف خویش استفاده می‌کند و بدین ترتیب قیمـت یک مترمکعب گاز طبیعی را کمتر از نصف قیمت یک لیتر بنزین تصویب کرده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، افزایش انفجاری تقاضای بنزین و اختصاص سهم عظیم یارانه‌های دولتـی بـه ایـن فـرآورده نفتـی از جملـه چالش‌های کشور از بعد سیاسی و اقتصادی در دهه‌های اخیر بوده است.
در این بین، آزادسازی قیمت بنزین، سهمیه‌بندی، توسعه همه‌جانبه حمل ونقل عمومی، توسعه سوخت CNG و گازسوز کردن خودروها و به عنوان راهکارهای مورد نظر برای خروج از این بحران توصـیه شده است. اما در میان این گزینه‌ها و با لحاظ رویکرد ناوگان حمـل و نقـل جهـانی بـه سمت سـوخت گاز طبیعی و از طرفی فراوانی ذخایر گازی کشور به عنوان دومـین منبـع گـاز جهـان، به نظر می‌رسد؛ توسـعه صـنعت خودروی گازسوز بهترین گزینه برای حل بحران باشد.
در سال 2019 تعداد خودروهای مصرف‌کننده گاز طبیعی در دنیا به بیش از 28 میلیون دستگاه رسیده است. سیاست‌گذاری دولت‌ها برای توسعه ابزارهای مختلف به منظور استفاده از سوخت‌های جایگزین و به ویژه گاز طبیعی روز به روز در حال توسعه و تکامل بوده است تا استفاده از این نوع سوخت از نظر اقتصادی برای مصرف‌کنندگان نیز جذاب باشد. در این گزارش سعی شده مشوق‌های استفاده شده در کشورهای آمریکا، روسیه، ژاپن، چین، پاکستان، آرژانتین، هند و ایتالیا مورد بررسی قرار گیرد.
*مشوق‌های دولت آمریکا برای توسعه صنعت CNG
انگیزه‌های افزایش اشتغال، امنیت انرژی، حفظ تراز تجاری و عدم وابـستگی بـه سـایر کشورها عواملی بسیار مهم و مؤثر در توسعه صنایع خودروهای گازسوز آمریکا بوده است. در ایـن کشور، ائتلاف خودروهای گازسوز تشکیل شد و کمیته‌های مختلفی برگرفته از سازندگان تجهیزات خودروها، سازندگان جایگاه‌ها، تولیدکنندگان خودروهای گازسوز و سازمان‌های خدماتی و سرویس‌های جانبی گاز طبیعی بخش‌هایی از این ائتلاف را تشکیل می‌دادند.
همراه با ائتلاف، وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا، برنامه شهرهای پاک را طراحی کرد. این برنامه شهرهای مختلف را بر توسعه روش‌ها و برنامه‌ها در صرفه‌جویی انرژی، کارایی انرژی و اصلاح برنامه‌های حمل و نقل با تأکید بر مزایای سوخت جایگزین، تشویق می‌کند.
رضا رحیمی کارشناس ارشد انرژی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با اشاره به برنامه وزارت انرژی آمریکا در حوزه توسعه سی‌ان‌جی در سبد سوخت گفت: طبق نظر وزارت انرژی این کشور، بـه منظور دستیابی بـه شرایط یک شهر پاک و تنوع بخشی به سبد سوخت، مدیران شهری باید سیاست‌گذاران و دیگر مسئولان شهری را جهت ایجاد برنامه‌های مرتبط با انرژی و اعمال آنها سازماندهی کنند. دولت نیز بودجه عظیمی با هدف اعطای وام به افرادی که قصد خریداری یک خودروی گازسوز جدید را دارند اختصاص داد. این برنامه به خوبی انجام پیش رفت و سبب توسعه ناوگان گازسوز در حمل و نقل آمریکا شد. زیرا با پرداخت وام از طرف دولت و بازپرداخت این وامها و انجام این کار به صورت گردشی، امکان گازسوز کردن خودروها برای صاحبین خودرو فراهم شد.
وی افزود: همچنین بر اساس مصوبات سیاست انرژی برای خرید خودروهای مصرف‌کننده سوخت گاز طبیعی و راه‌اندازی جایگاه‌های سوختگیری تخفیف‌های مالیاتی ارائه می‌شود و مشتری‌ها نیز می‌توانند برای خرید یک خودرو با سوخت پاک متناسب با وزن خـودرو مبلغـی بـین 2 تا 50 هزار دلار دریافت کنند.
دولت آمریکا در کنار سیاست‌های مالی مانند ارائه تسهیلات، در قـوانین راهنمـایی و رانندگی نیز مشوق‌هایی برای خودروهای گازسوز در نظر گرفته است. به عنوان مثال جایی که تردد خودروهای بـا کمتر از دو یا سه سرنشین در خطوط ویژه یا مسیرهای پرتردد محدود شده است، خودروهای بـا سوخت گاز طبیعی مجازند حتی تنها با یک سرنشین در این محدوده‌ها رفت و آمد کنند.
*توسعه CNG در روسیه با سیاست «کاهش قیمت گاز نسبت به بنزین»
از سال 1936 یعنی آستانه جنگ جهانی دوم تحقیقات و بررسی‌ها در روسیه در خصوص انواع سوخت‌ها آغاز شد، در واقع این طرح‌ها جهت استفاده عملی از سوخت‌های جایگزین برای انـواع ماشین‌های نظامی صورت گرفت. پس از طی چند دهه، برنامه خودروهای گازسـوز در روسـیه توسـعه عمیقـی یافت و تعداد خودروهای گازسوز به 250 هزار دستگاه رسید.
همچنین به دلیل رشد سریع این خودروها کارخانجات مختلف برای تولیـد ادوات و قطعات خودروهای گازسوز اقدام کردند و مهارت‌های چشمگیری در این صنعت ایجاد شد، اما سرانجام بـه دلیل فروپاشی شوروی و ایجاد اختلال در بخش‌های مختلف کشور برنامه خودروهای گازسـوز نیـز متوقف شد.
در سال‌های اخیر دولت روسیه با وضع قوانینی سعی در رونق بخشیدن بـه بازار خودروهای گازسوز داشته است. از سال 2000 دولت مالیات غیرمستقیم بنزین و سایر سوخت‌ها را افزایش داده است. در سال 1999 نیز مجلس روسیه قانونی وضع کرد که به نوعی برگرفته از قوانین آمریکا بود و به موجب آن، مسئولین دولتی می‌بایست خودروهای گازسوز خریداری کنند.
دولت نیـز قیمـت یک مترمکعب گاز طبیعی را کمتر از نصف قیمت یک لیتر بنزین تصویب کرد. به طور کلی دولت روسیه سیاست کاهش قیمت گاز و افزایش قیمت بنزین را برای پیشبرد اهداف خویش استفاده می‌کند.
*سیاست‌های مالیاتی ژاپن برای توسعه خودروهای گازسوز چه بود
مصرف گاز طبیعی در حمل و نقل ژاپن به سال‌های پیش از جنگ جهانی دوم برمی‌گردد. در سال 1937 برای نخستین بار استفاده از گاز طبیعی برای سوخت برخی موتورها و اتوبوس‌ها آزمایش شد و تا سال 1939 حدود 1000 دسـتگاه خـودرو از گاز طبیعی استفاده می‌کردند. در سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم، گازسوزکردن خودروها روند نزولی به خود گرفت و مجدداً همراه با نوسازی صنایع ژاپـن در 1961 مسیر روبه رشدی را اتخاذ کرد.
در سال 1991 نشستی با عنوان خودروهای گازسوز به منظـور تسریع در طرح گازسوز کردن خودروها از طریق ارتقاء دانش و انتقال اطلاعات و فناوری‌ها تشکیل شد و در پی آن نیز دولت سرمایه‌گذاری‌هایی را آغاز کرد. وزارت صنایع و تجارت بین‌الملل برای ساخت تجهیزات سوختگیری و هزینه‌های عملیاتی جایگاه‌ها یارانه‌هـای قابـل توجهی پرداخت کرد و در کنار آن نیز سازمان محیط زیست بخشی از هزینه‌ها را تأمین می‌کرد.
وزارت حمل‌ونقل طرحی بـرای اعطاء یارانه جهت خرید خودروهای گازسوز با همکـاری اتحادیه کامیونداران و با تأمین اعتبار 10.4 میلیون دلار اجرا کرد. بعد از آن قرار شد دولت نصف اختلاف قیمت خرید یک خودروی گازسوز با یک خودروی بنزینی برای خریداران خودرو گازسوز و 66 درصد مخارج ساخت یک جایگاه سوختگیری برای افراد داوطلب ایجاد جایگاه را تأمین کند. از دیگر برنامه‌های این کشور در جهت توسعه و نهادینه ساختن فرهنگ استفاده از خودروهای گازسـوز بهره‌گیری گسترده از خودروهای گازسـوز در برگـزاری مـسابقات جـام جهـانی فوتبـال 2002 بـود.
ابزارهای مالیاتی بخش اعظم ابزارهای توسعه خودروهـای گازسوز در ژاپن را تـشکیل می‌دهد، به‌طوری‌که زمین‌های مختص خدمات‌دهی خودروهـای گازسوز از معافیت 3 ساله پرداخت مالیات برخوردار هستند. مشوق مالیاتی سوخت‌ها نیز در توسعه این طرح بکار رفت و تا سال 2001 از سوخت CNG مالیاتی دریافت نمی‌شد.
*تجربه چین، پاکستان، آرژانتین، هند و ایتالیا در توسعه سی‌ان‌جی
بازار خودروهای گازسوز در جهان روندی رو به رشد در مقایسه با سایر سوخت‌ها بـه خود گرفته است و بیش از 50 کشور جهان ناوگان حمل و نقل خود را با تکنولوژی سوخت گاز طبیعی تجهیز کرده‌اند. بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد کـشورهای موفق در زمینه خودروهای گازسوز برای توسعه و ترویج این صنعت از ابزارهای مالی و اجتماعی استفاده کرده‌اند.
ابزارهای مالی شامل تخفیف‌هـای مالیاتی، ارائه تسهیلات و وام‌های بلندمدت به دارندگان خودروهای گازسوز بوده است. جدول 1 مشوق‌های استفاده شده کشورهای دنیا در توسعه این صنعت را نشان می‌دهد.
جدول 1
در حال حاضر در برخی کشورها استفاده از خودروهای گازسوز از تخفیفات قابل توجه در سه نوع مالیات بر وسایل نقلیه (شامل مالیات بر فروش، مالیات بر اموال، مالیات غیرمستقیم بر خودروهای وارداتی)، مالیات بر استفاده از وسیله نقلیه (مالیات بر تردد و جاده که غالباً به صورت عوارض دریافت می‌شود) و مالیات بر سوخت (به صورت مالیات بر فروش، مالیات‌هـای غیرمـستقیم و مالیـات بـر آلاینده‌ها) برخوردار می‌شوند.
در کنار ابزارهای مالیاتی، ابزارهای اجتماعی نیز تاثیر قابل توجهی بر توسعه سی‌ان‌جی داشته‌اند. امتیازات اجتماعی همچون تخفیف در حق پارک یا داشتن مجوز استفاده از محل پارک خودرو، گسترش محدوده حق تردد برای خودروهای گازسوز، امکان حضور در روزهای شلوغ و پرتردد از جمله ابزارهای مفید و مؤثر بوده است که می‌تواند در ایران نیز در جهت توسعه صنعت سی‌ان‌جی در دستور کار قرار بگیرد.
پایان پیام/