ایران آماده یکپارچه سازی توسعه میادین نفتی با عربستان

با سرگیری روابط ایران و عربستان می توان به همکاری های مشترک نفتی این دو کشور امیدواربود همکاری هایی نظیر یکپارچه سازی توسعه میدان که می تواند اثرات مثبتی برای هر دوکشور به دنبال داشته باشد.

به گزارش خبرنگار مهر، از سال ۲۰۱۶ روابط ایران و عربستان قطع شد که تبعات فراوانی برای هر دو کشور داشت. از سرگیری روابط ایران و عربستان می‌تواند در بخش‌های مختلف اثر گذاری مطلوبی داشته باشد، به عنوان مثال سرمایه گذاری مشترک در میادین نفتی چرا که این دو کشور ۴ میدان مشترک نفتی دارند و می‌تواند به توسعه یکپارچه میدان نفتی کمک کند که مسئولان امر نیز بر آن اصرار دارند.

یکپارچه سازی توسعه میدان یعنی کل میدانی که حدفاصل قلمرو مرزی دو یا چند کشور قرار دارد، به‌صورت یک واحد در نظر گرفته شود و به جای آنکه هریک از کشورهای ذی‌نفع به‌طور جداگانه از بخشی از میدان در محدوده قلمرو مرزی خویش به‌صورت مستقل بهره‌برداری کنند، با هم توافق می‌کنند که کل میدان را به‌صورت یک واحد و توسط یک شرکت بهره‌بردار واحد که مورد تأیید طرفین است توسعه دهند و منافع حاصل از آن، همچنین هزینه‌های بهره‌برداری و توسعه میدان به نسبت قدرالسهم توافق‌شده بین آنها توزیع شود.

این شیوه توسعه در مقابل قرارداد توسعه مشترک است که در نوعی توافق بین دو یا چند کشور برای توسعه و بهره‌برداری مشترک به نسبت سهم توافق‌شده از منابع نفت و گاز کشف‌شده در یک منطقه مشخص است که دولت‌های ذی‌نفع نسبت به آن حق مالکیت دارند.

توسعه یکپارچه میادین مشترک در خاورمیانه موضوعی است که با وجود حجم بالای ذخایر نفت و گاز در این جغرافیا از جهان، هیچگاه انجام نشده و این موضوع باعث شده تا برداشت غیر صیانتی از میادین مشترک، منجر به حبس منابع زیرزمینی و از دست رفتن آن برای همیشه شود. این موضوع برای ایران که با ۲۸ میدان مشترک هیدروکربوری جزو کشورهای دارای بیشترین میدان مشترک است اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند.

غفلت از توسعه یکپارچه منابع مشترک در خاورمیانه در حالی است که اغلب میادین مشترک در کشورهای اروپایی از جمله میادین مشترک در دریای شمال همواره به‌صورت یکپارچه توسعه پیدا می‌کند که این موضوع علاوه بر کاهش هزینه‌های تولید از میادین، باعث برداشت حداکثری نفت و گاز نیز شده است.

تأثیر توسعه یکپارچه میادین

فریدون برکشلی، مدیر مؤسسه مطالعات انرژی وین پیش از این با تأکید بر اینکه برای تحقق بهره‌برداری یکپارچه از میادین مشترک نفتی، دسترسی بین‌المللی جهت جذب سرمایه و فن‌آوری لازم است، گفت: خوشبختانه قواعد و پروتکل‌های بین‌المللی و رسمی هم برای این منظور طراحی و تدوین شده است. در هر حال تردید ندارم که منابع نفتی متعارف خلیج‌فارس در کمتر از ۲۰ سال، کفاف تقاضای جهانی را نمی‌دهد. منطقه ما دیر یا زود لازم است به فکر بهره‌برداری از نفت شیل در خشکی و فلات قاره باشد. در این صورت بهره‌برداری یکپارچه، از جهات مختلف بایستی که توسط کشورهای منطقه مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: اکنون روابط دو کشور در پارس‌جنوبی که موفق‌ترین نمونه استفاده ذخایر مشترک را ما تجربه می‌کنیم، سلامت مخازن را تأمین نمی‌کند، بلکه مسابقه برداشت بیشتر مابین ایران و قطر در جریان است. در این مسابقه ناسالم، در دراز مدت هر دو کشور ممکن است متضرر شوند.

در حال حاضر بیش از ۲۰ میدان نفت و گاز به صورت مشترک در مرز ایران و کشورهای مجاور کویت، قطر، امارات متحده عرب و عربستان سعودی قرار گرفته است. که به گفته کارشناسان بین الملل این احتمال وجود دارد که ایران و عربستان برای اطمینان از بهره برداری پایدار و سودآور از این میادین به توافقات همکاری دست یابند. احتمالاً ریاض از بهبود روابط خود با تهران در کاهش تنش‌ها در منطقه، کاهش هزینه‌های نظامی و امنیتی و ورود به بازار بزرگ و بکر ایران سود خواهد برد.

این کارشناسان با تاکید بر اهمیت میادین مشترک نفت و گاز ایران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از جمله میدان پارس جنوبی مشترک با قطر معتقدند: با بهبود و تقویت روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس امکان گفت‌وگو در زمینه انرژی در این منطقه و سرمایه‌گذاری در این میادین مشترک به نفع همه طرف‌ها به وجود آمده است به خصوص که سرمایه‌گذاری در برخی از آنها به دلیل اختلاف بر سر مالکیت آن به تعویق افتاده است؛ بنابراین توافق عربستان و ایران دروازه‌ای برای سرمایه‌گذاری در میادین نفت و گاز مشترک و یافتن راه‌حل‌هایی در مورد مالکیت مورد مناقشه آنها است.

این کارشناس اقتصادی افزود: عربستان سعودی و ایران دو کشور غول پیکر در بخش انرژی هستند، به طوری که ذخایر نفت عربستان در سال گذشته ۲۶۷.۲ میلیارد بشکه و ذخایر ایران در همان سال ۲۰۸ میلیارد بشکه بوده است.

وی همچنین گفت: حجم ذخایر گاز در ایران ۳۴ تریلیون متر مکعب است، در حالی که ذخایر گاز در عربستان ۸.۵ تریلیون متر مکعب است که به این معنی است که فرصت برای سرمایه گذاری‌های گسترده عربستان سعودی در بخش انرژی فسیلی ایران مهیا است که درآمدهای بالای ریاض در نتیجه قیمت بالای نفت حامی این سرمایه گذاری در ایران است.

هنگام اولین میدان آماده برای توسعه یکپارچه

توسعه یکپارچه میدان که بالاترین میزان تولید را با حفظ دو ویژگی در خود داشته باشد؛ نخست آنکه این تولید باید قابل برنامه‌ریزی برای بلندمدت و در مرحله بعد، دارای قابلیت بازیافت حداکثری از مخازن نفتی باشد. همچنین افزایش ضریب بازیافت نهایی، جلوگیری از چند برابر شدن هزینه‌های توسعه، جلوگیری از حفاری رقابتی غیرضرور و تولید صیانتی از مخزن یا میدان و فراهم شدن زمینه لازم برای تقویت مناسبات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تبادلات فنی بین طرفین ازجمله فواید یکپارچه سازی میادین است.

نکته جالب توجه در این نوع قرارداد آن است که سهم طرفین در هزینه‌های سرمایه‌ای و عملیاتی و همچنین سهم دو طرف در درآمدهای ناشی از فروش باید به طور دقیق در قرارداد مشخص شود. همچنین دو کشوری که بنای انعقاد چنین توافقی دارند باید دارای مناسبات سیاسی و اقتصادی مستحکمی باشند اکنون با از سر گیری روابط ایران و عمان چنین امکانی وجود دارد و ایران آمادگی برای انعقاد چنین توافقی را دارد.

میادین مشترک ایران و کشورهای همسایه

ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی در منطقه‌ای قرار دارد که با کشورهای عراق، عربستان، قطر، کویت، امارات متحده عربی و عمان میدان‌های گازی و نفتی مشترک دارد.

عراق، در طول مرز مشترک ایران و عراق ۵ میدان نفتی قرار دارد، که عبارتند از: میدان نفت‌شهر ه)، میدان دهلران، میدان پایدار غرب، میدان نفتی آذر، میدان نفتی آزادگان و میدان نفتی یادآوران.

ایران و عربستان سعودی، ۴ میدان نفتی اسفندیار، فروزان، فرزاد A (فارس ۱) و فرزاد B (فارس ۲) قرار دارند. قطر هم از دیگر کشورهایی که دارای میدان مشترک با ایران است میدان نفتی رشادت و همچنین لایه نفتی میدان پارس جنوبی نیز در طول مرز مشترک ایران و قطر مستقر می‌باشد.

در طول مرز مشترک آبی ایران و کویت، میدان نفتی و گازی آرش قرار دارد. ایران و امارات متحده عربی دارای میادین نفتی مشترکی نظیر؛ میدان نفتی فرزام، میدان نفتی نصرت، میدان نفتی مبارک و میدان نفتی سلمان در مجاورت مخازن اماراتی قرار دارند.

اگرچه تنها میدان مشترک نفتی ایران با عمان، میدان نفتی هنگام است. که این میدان نفتی پتانسیل سرمایه گذاری مشترک و توسعه یکپارچه را دارد که اکنون با از سرگیری روابط ایران و عمان امکان عقد قرار داد این طرح از سوی ایران وجود دارد. البته نباید از یاد برد که ایران و عربستان بیشترین میدان مشترک نفتی را دارند که اکنون این دو کشور هم می‌توانند در این عرصه توافقاتی داشته باشند.

به گزارش خبرنگار مهر، با تمامی مقولاتی که گفته شد، به نظر می‌رسد ایران و عربستان و ایران و عمان برای پویایی مبادلات تجاری بر همکاری‌های مشترک به خصوص در عرصه نفتی تکیه کنند و این توافق می‌تواند سر آغازی برای حل مسائلی از قبیل مالکیت میدان‌های نفتی و سرمایه گذاری مشترک بین این دو کشور باشد. چرا که میدان نفتی هنگام یکی از میادینی است که پتانسیل توسعه یکپارچه را دارد و در شرایط حاضر ایران آمده چنین قراردادهای مشترکی است. حالا باید دید آیا از سر گیری روابط ایران و عمان و ایران و عربستان می‌تواند سر آغازی برای توسعه یکپارچه میادین نفتی مشترک باشد.