مطالعات طرح‌های مدیریت حوزه‌های آبخیز در ۳ استان کشور کلید خورد
طرح‌های پایلوت مدیریت حوزه‌های آبخیز در سه استان کشور در سطح بیش از یک میلیون و ۴۸۸ هزار هکتار با هدف حفاظت از منابع طبیعی، پایداری معیشت جوامع محلی و امنیت غذایی و زیستی اجرا می‌شود.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت جهاد کشاورزی، حمید نوری، رئیس مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک گفت: مطالعات طرح‌های پایلوت مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز از سوی این مرکز در استان آذربایجان شرقی در حوزه آبخیز شبستر (زیرمجموعه حوزه آبخیز دریاچه ارومیه) در سطح ۱۸۵ هزار و ۲۵۷ هکتار، استان گلستان در حوزه آبخیز اترک - گلستان به وسعت ۹۲۲ هزار و ۷۳۲ هکتار و استان خراسان شمالی در حوزه آبخیز اترک در سطح ۴۸۰ هزار و ۷۸۹ هکتار آغاز شده است.
وی پیش‌بینی کرد: در صورت پایان مطالعات راهبردی در سال جاری، اقدامات اجرایی و سناریوهای اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی، کشاورزی و منابع طبیعی در قالب کارهای عملیاتی در بوم سازمان منطقه شروع می‌شود.
وی اظهار داشت: این اقدام برای خروج از بخشی‌نگری و تمرین هم‌افزایی فرایندی، برنامه‌ریزی شده و برای مطالعات این سه حوزه آبخیز با اعتباری بالغ بر ۴.۵ میلیارد تومان بر اساس موافقتنامه‌هایی در دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری در سال ۱۴۰۱ مصوب شده است.
نوری ادامه داد: حوزه‌هایی برای اجرای طرح‌های پایلوت مدیریت حوزه‌های آبخیز در اولویت انتخاب قرار می‌گیرند که ضمن داشتن مشکلات فراوان در موضوع سلامت و تاب‌آوری حوزه‌های آبخیز، در گذشته پروژه‌هایی در زمینه‌هایی همچون سیلاب، جنگل، مرتع و آبخوانداری در آن مناطق انجام شده و در حال حاضر نیاز به یک مطالعه جامع در آن مناطق احساس می‌شود.
وی تصریح کرد: این سه حوزه آبخیز با مخاطرات محیطی متعددی نظیر ریزگردها، خشکسالی، فرونشست زمین و سیلاب‌ها روبرو بوده است و در طول سال‌های اخیر تنوعی از برنامه‌های منابع طبیعی و آبخیزداری در آن اجرا شده و با توجه به این که کاربری اراضی مختلفی نظیر بیابان، مرتع و جنگل هم دارند، نیازمند انسجام سازمانی و برنامه‌های هماهنگ و جامع برای همسوسازی سازمان‌ها و نهاد مختلف استانی در کنار دانش بومی جوامع محلی هستند.
رئیس مرکز بین‌المللی حوزه‌های جامع آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک در همین حال اضافه کرد: در سه حوزه آبخیز انتخاب شده، نقشه راه و چارچوب شرح خدمات جدیدی برای هماهنگی نهادهایی مانند وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، معادن و سایر نهادها شکل گرفته و برای مدیریت کارآمدتر و مؤثرتر، از توان استانداران در کنار ادارات کل منابع طبیعی و در قالب کارگروه‌های استانی و شهرستانی استفاده می‌شود.
وی با بیان این که در این مرکز، معیشت پایدار جوامع محلی و افراد بومی در راستای ارتقای مشارکت آنان در حفاظت از منابع طبیعی، امنیت آب و امنیت زیستی را برنامه اصلی خود می‌دانیم، گفت: حکمرانی عادلانه و مؤثر منابع طبیعی می‌تواند جوامع محلی را به سمت معیشت پایدار که بر روی ستون فقرات منابع طبیعی و سرمایه‌های سرزمینی شکل می‌گیرد، سوق دهد.
نوری اذعان داشت: هر اقدام هدفمندی در حوزه منابع طبیعی در یک هم‌بست کامل از عوامل مرتبط می‌تواند با مشارکت و همکاری همه نهادها و سازمان‌های مربوطه، مجلس، دولت و جوامع محلی با نگرش فراسازمانی و بین‌بخشی در تمام سطوح مؤثرتر و کارآمدتر از اقدامات بخشی‌نگری صورت گیرد.
وی تصمیم گیری‌های فراگیر را یکی از ۱۰ اصل حکمرانی منابع طبیعی برای جلوگیری از تخریب سرزمینی عنوان و تصریح کرد: ما باید ضمن توجه به نقش مردم و اختیارات آن‌ها در محافظت از سرمایه‌های طبیعی کشور، فرصت‌های برابر و عادلانه به همه ذی‌ربطان بدهیم و از این رو رویکرد توجه به عدالت اجتماعی برای تولید و کارآفرینی سبز یک محور مهم در پروژه‌های مدیریت جامع است.
نوری با اشاره به این که مرکز بین‌المللی حوزه‌های جامع آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک در سال ۱۳۹۹ بر اساس توافقنامه‌ای با سازمان یونسکو در ایران راه‌اندازی شده است، گفت: این مرکز، تنها مرکز بین‌المللی تحت نظارت سازمان یونسکو در دنیا است که بر روی موضوع مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز فعالیت می‌کند که می‌تواند فرصتی مهم برای برنامه‌های منابع طبیعی و محیط زیست کشور باشد.
وی اظهار داشت: در ماه‌های اخیر با حمایت ریاست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، معاون آبخیزداری و سازمان برنامه و بودجه شرایطی فراهم شده که بخش قابل توجهی از اهداف و وظایف این مرکز به شکل جدی‌تر و با شتاب بیشتری همسو با اهداف سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و وزارت جهاد کشاورزی دنبال می‌شود.
مدیر مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک توجه به اهمیت ارتقای آگاهی و آموزش در همه سطوح برای حکمرانی استراتژیک، هوشمندانه و عادلانه منابع طبیعی، تولید دانش و اطلاعات علمی در حوزه بوم‌شناسی و اکوهیدرولوژی با همکاری مراکز علمی، پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌ها، آموزش کارشناسان حوزه منابع طبیعی و آموزش‌های عمومی برای توانمندسازی جوامع محلی، توسعه ظرفیت‌سازی و ارتقای مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی، علمی و برنامه‌های آموزشی، توجه به مدیریت و انتقال دانش بومی و تبادل دانش نوین و فناوری‌های جدید در سطوح ملی و بین‌المللی، با تاکید بر حفظ ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی و توجه به منافع ملی را از دیگر اهداف و وظایف این مرکز بین‌المللی برشمرد.