صادرات کالاهای ایرانی به قطر در گرو زیرساخت‌های تجارت دوجانبه
نیازمندی قطر به واردات کالا و روابط سیاسی مناسب بین ایران و این کشور فرصت خوبی برای افزایش مبادلات تجاری و صادرات کالاهای ایرانی است که تحقق آن درگرو تامین زیرساخت‌های تجاری دو کشور است.
به گزارش خبرگزاری مهر کشور قطر به دلیل کمبود نیروی کار و نبود زمین زراعی مناسب، نیاز زیادی به واردات برای تأمین کالاهای مصرفی خود دارد. براساس آمار منتشر شده توسط بانک جهانی در سال ۲۰۲۰ مجموع واردات کشور قطر، ۲۶ میلیارد دلار بوده است که به نسبت جمعیت این کشور رقم بالایی محسوب می‌شود. در سال ۲۰۱۹ به ترتیب، کشورهای آمریکا ۴، فرانسه ۳.۸، انگلستان ۳.۳، چین ۲.۴، آلمان ۱.۷ و ایتالیا ۱.۶ میلیارد دلار، بزرگترین صادرکنندگان به قطر بوده‌اند.
در حال حاضر ایران سهم بسیار اندکی از بازار قطر دارد، به طوری که ارزش صادرات کشورمان به قطر ۲۱۲ میلیون دلار بوده و با سهم ۰.۶ درصد از بازار واردات قطر، بعد از مالزی و بلژیک در جایگاه ۲۵ امین کشور صادرکننده به قطر قرار گرفته است. میزان صادرات ایران به قطر در مقایسه با ارزش کل صادرات ایران که در سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۴۱ میلیارد دلار گزارش شده، نیز تنها ۰.۳۴ درصد از کل صادرات ایران در سال ۲۰۱۷ بروز تنش سیاسی میان قطر با کشورهای عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر موجب شد این کشورها تمامی روابط خود با قطر را قطع کنند.
این مسئله با توجه به نیاز این کشور به واردات کالاهای مصرفی منجر به افزایش تعاملات دوجانبه و تجاری ایران و قطر گردید. افزایش روابط تجاری ایران و قطر منجر به ۵ برابر شدن صادرات ایران به این کشور در سال ۲۰۱۸ نسبت به سال گذشته آن و رسیدن به ارزش ۴۱۸ میلیون دلاری شد. اما در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ این روند صعودی حفظ نشد و در سال ۲۰۲۰ به رقم ۱۴۷ میلیون دلار تقلیل پیدا کرد و ایران در رقابت با دیگر کشورها همچون ترکیه در صادرات به قطر نتوانست جایگاه مناسبی کسب کند.
عمده محصولاتی که از ایران به قطر صادر می‌شود در گروه کالایی کشاورزی و محصولات دام قرار دارد که سهم ۵۵ درصدی از کل صادرات ایران به این کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین انواع مواد معدنی و انواع فلزات نیز هرکدام با سهم ۱۷ درصد از کل صادرات ایران به قطر از عمده گروه کالایی صادراتی ایران محسوب می‌شوند.
با توجه به نیاز بالای کشور قطر به واردات کالا و بروز تنش سیاسی میان قطر و عربستان سعودی که زمینه‌ساز افزایش مبادلات تجاری میان ایران و قطر شده است؛ تلاش برای افزایش سهم صادرات ایران به قطر دارای اهمیت زیادی است.
ضروری است برای توسعه تجارت بین دو کشور نیاز به تأمین برخی زیرساخت‌های لازم توسط دولت‌ها است. بدین منظور پیگیری توافق در زمینه لغو روادید برای سهولت در تجارت بین دو کشور، افزایش تعداد کشتی‌های رو – رو با هدف سرعت بخشیدن و سهولت تجارت کالا بین دو کشور و اخذ بندر تجاری اختصاصی برای تجارت کالا بین دو کشور می‌تواند به افزایش صادرات کالا به قطر کمک نماید.
یادداشت از امیرحسین صالحی، پژوهشگر تجارت خارجی