سهمیه‌بندی کالاهای اساسی در اقتصادهای پیشرفته پس از جنگ اوکراین

تهران - ایرنا - تحت تأثیر جنگ اوکراین سیاست‌های حمایتی دولت‌ها از افراد کم‌درآمد، جدی‌تر از گذشته دنبال شده و برخی کشورها برای طیف وسیعی از جمعیت خود کوپن‌های غذا در قالب جنس و یا پول نقد در نظر گرفته‌اند. به گزارش ایرنا، سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد تعداد افرادی که در جهان از گرسنگی رنج می‌برند را حدود ۲۰۰ میلیون نفر تخمین می‌زند؛ یعنی از هر ۳۰ نفر در جهان یک نفر برای تأمین غذای موردنیاز خود با مشکل مواجه است. این آمار مربوط به سال ۲۰۲۱ و پیش از آغاز جنگ اوکراین و بروز اختلال در تولید و توزیع غذای جهان است. با آغاز جنگ اوکراین موضوع امنیت غذایی که در دنیای صنعتی امروز و به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته امری پیش‌پاافتاده و مسلم فرض می‌شد به‌یک‌باره موردتوجه دولت‌ها قرار گرفت. ناگهان، ترس و اضطرابِ گرسنگی همه جهان را فراگرفت. تولیدکنندگان مواد غذایی در راستای تأمین امنیت غذایی مردم خود صادرات را محدود کردند و واردکنندگان غذا نیز حرص و ولع کمتر دیده‌شده‌ای را برای ذخیره‌سازی و واردات هرچه بیشتر از خود نشان دادند. سهمیه‌ای شدن کالاهای اساسی در فروشگاه‌های اروپایی سهمیه‌ای شدن کالاهای اساسی در فروشگاه‌های اروپاییاگر جنگ اوکراین توسعه پیدا کند نان، ماکارونی و به‌طورکلی، غلات نخستین مواد غذایی هستند که از سفره برخی افراد رخت برمی‌بندند. روسیه و اوکراین یک‌سوم گندم دنیا را تأمین می‌کنند. روغن آفتابگردان نامزد بعدی کمبود است. روسیه و اوکراین ۸۰ درصد صادرات این محصول در جهان را در اختیار دارند. اتحادیه اروپا هر ماه ۲۰۰ هزار تن روغن آفتابگردان از اوکراین وارد می‌کند. به همین دلیل با آغاز جنگ اوکراین خاطرات جنگ جهانی دوم برای مردم اروپا زنده شد و روغن آفتابگردان در فروشگاه‌های اروپا کمیاب و سهمیه‌بندی شد. در آلمان و ایتالیا اعلام شد فروشگاه‌ها تعداد مشخص و محدودی روغن آفتابگردان به هر نفر می‌فروشند. در اسپانیا نیز این کار رسمیت بیشتری پیدا کرد و دولت به فروشگاه‌ها اجازه داد اقدام به سهمیه‌بندی روغن آفتابگردان کنند تا فقط نیازهای روزانه مردم تأمین شود. در یونان نیز آرد و روغن آفتابگردان سهمیه‌بندی شد و برخی فروشگاه‌ها در مواجهه با افزایش ۳ برابری تقاضای مردم برای این کالاهای اساسی، برای فروش این کالاها به مردم سقف تعیین کردند. آنچه مسلم است باید شاهد کاهش بیشتر عرضه روغن آفتابگردان در جهان باشیم چراکه فصل کشت آفتابگردان در اوکراین از آوریل تا می است و بسیاری از مزارع کشت نشده‌اند، کارگران بسیاری مهاجرت کرده‌اند و کود شیمیایی لازم به مزارع نرسیده است. ذرت نیز یکی از تولیدات مهم اوکراین و روسیه است. این دو کشور ۲۰ درصد کل صادرات جهانی ذرت را در اختیار دارند. بخش زیادی از ذرت تولیدی امسال اوکراین در بنادر مانده و امکان صادرات ندارد. با اختلال در صادرات این محصول باید انتظار داشت تولید گوشت جهان کاهش یابد و شاهد گرانی بیشتر آن و ناتوانی مردم بیشتر در خرید گوشت برای سفره خود باشیم. آمریکا بزرگترین سیستم عرضه سهمیه‌ای غذا را در جهان صنعتی دارد آمریکا بزرگترین سیستم عرضه سهمیه‌ای غذا را در جهان صنعتی دارددر چنین فضایی، قیمت مواد غذایی در جهان رکوردهای چندین ساله را شکسته و نگرانی دولت‌ها را از رشد انفجاری جمعیت گرسنگان در قلمرو خود افزایش داده است. بر این اساس، سیاست‌های حمایتی از افراد کم‌درآمد جدی‌تر از گذشته دنبال شده و برخی کشورها برای طیف وسیعی از جمعیت خود کوپن‌های غذا در قالب جنس و یا پول نقد در نظر گرفته‌اند. در اروپا از چند سال پیش صندوق ویژه‌ای با این هدف در نظر گرفته شده است که «صندوق کمک اروپایی برای محروم‌ترین افراد» نام دارد. این صندوق از تلاش دولت‌های اروپایی برای تأمین مواد غذایی و کالاهای اساسی موردنیاز افراد فقیر حمایت می‌کند. مواد غذایی، لباس، کفش و حتی صابون و شامپو در چارچوب این برنامه در اختیار افراد فقیر قرار می‌گیرد. در میان کشورهای صنعتی، آمریکا بزرگترین سیستم عرضه سهمیه‌ای غذا برای افراد کم‌درآمد را طراحی کرده است. در حالی که پیش‌تر، وعده‌های غذایی در اختیار افراد نیازمند قرار داده می‌شد با ظهور صنعت الکترونیک، کارت‌های الکترونیکی اعتباری طراحی شده است. این کارت‌ها که در واقع، به نوعی کالابرگ الکترونیکی هستند هر ماه تا مبلغ مشخصی شارژ می‌شوند و افراد می‌توانند با استفاده از این کارت‌ها فقط مواد غذایی، نوشیدنی‌های غیرالکلی و سایر کالاهای اساسی خوراکی را از فروشگاه‌های خرده‌فروشی خاصی که با دولت قرارداد دارند خریداری کنند. این کارت‌ها، «کارت‌های انتقال الکترونیک مزایا» نام دارند و به اختصار «ای تی بی» نامیده می‌شوند. هر خانواده یک کارت ای تی بی دارد و هرچه تعداد اعضای خانواده بیشتر باشد مبلغ بیشتری به این کارت واریز می‌شود البته فقط تا چهار نفر. برای یک خانوار چهار نفره حداکثر مبلغ یعنی حدود ۸۳۵ دلار واریز می‌شود. تعداد افرادی که در آمریکا از مزایای این کارت برخوردارند بسیار زیاد و حدود ۵۰ میلیون نفر برآورد شده که معادل یک ششم جمعیت این کشور است. سهمیه‌بندی گندم و برنج در دومین کشور پرجمعیت جهان سهمیه‌بندی گندم و برنج در دومین کشور پرجمعیت جهاندومین کشور پرجمعیت جهان هم برای مقابله با فشار گرانی مواد غذایی، سهمیه غذا برای افراد فقیر و کم‌درآمد هندی درنظر گرفته است. برنامه «یک ملت، یک کارت سهمیه‌بندی» در سال ۲۰۱۹ در چهار ایالت هند به اجرا گذاشته شد. بر اساس این برنامه که در سال‌های بعد به همه ایالت‌های هند تسری پیدا کرد هر فرد سهمیه مشخص گندم، برنج و دیگر غلات را دریافت می‌کند. بخشی از سهمیه‌های در نظر گرفته شده برای افراد رایگان است و بخشی نیز با قیمت‌های یارانه‌ای به افراد فروخته می‌شود. فروشگاه‌های مشخصی درهر منطقه یا شهر تعیین شده‌اند که کالاهای سهمیه‌ای را عرضه می‌کنند. افراد با کشیدن کارت سهمیه‌بندی خود در دستگاه‌های کارتخوان این فروشگاه‌ها می‌توانند جیره مواد غذایی خود را دریافت کنند. مقامات هندی می‌گویند اجرای «برنامه یک ملت، یک کارت سهمیه‌بندی» کمک زیادی به تأمین امنیت غذایی این کشور و تضمین دسترسی همه مردم به نیازهای غذایی خود کرده است. هر ماه به طور متوسط ۳۰ میلیون تراکنش از طریق کارت‌های سهمیه‌بندی مواد غذایی در هند انجام می‌شود. تعداد افرادی که این کوپن الکترونیکی را در هند دارند بالغ بر ۷۷۰ میلیون نفر اعلام شده است؛ یعنی بیش از نصف مردم هند تحت پوشش این برنامه غذایی قرار دارند.