نظام کارآفرینی و نوآوری باید در کشور پایه‌ریزی شود/ تحقق اقتصاد دانش‌بنیان نیازمند اصلاح ساختارها است

تهران - ایرنا- مشاور وزیر اقتصاد با تأکید بر اینکه اقتصاد با دستور حرکت نمی‌کند، گفت: برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان باید نهادها و ساختارها اصلاح شود و می‌بایست از اقتصاد وابسته به نفت خارج شویم و تولید را مبتنی بر دانش قرار دهیم. به گزارش ایرنا، «تولید»، «اقتصاد» و «اشتغال» جزو کلیدواژه‌هایی هستند که در سال‌های اخیر همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است و ایشان در انتخاب نام و شعار سال‌ها همیشه این موضوعات را در نظر داشته‌اند؛ چراکه یکی از مشکلات کشور، بخش تولید و چالش‌هایی است که فعالان این عرصه و تولیدکنندگان با آن‌ دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ همچنین از سوی دیگر رونق تولید کلید حل مشکلات و مسائل اقتصادی است. رهبر انقلاب اسلامی سال‌ها روی حمایت از تولید ملی و رفع موانع تولید تأکید داشتند؛ چنانچه در دوره‌های گذشته بر روی واژه‌ها و توصیه‌های موردنظر رهبری متمرکز و به ظرفیت‌های داخلی توجه می‌شد، اکنون وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم به‌مراتب بهتر بود. با روی کار آمدن دولت سیزدهم، بار دیگر روحیه‌ خودباوری و اتکا به ظرفیت‌های داخلی به کشور تزریق و بارقه امید در میان اقشار مختلف مردم روشن شد که وضعیت اقتصادی کشور رو به بهبودی خواهد رفت. رهبر انقلاب اسلامی، سال ۱۴۰۱، را سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال آفرین» نام‌گذاری کردند و فرمودند: در این چند ساله شعار سال را «تولید» محور قرار دادیم چراکه تولید کلید حل مشکلات اقتصادی و راه اصلی عبور از سختی‌ها و دشواری‌های کشور است. تولید، رشد اقتصادی را افزایش می‌دهد، اشتغال ایجاد می‌کند، تورم را کاهش می‌دهد، درآمد سرانه را افزایش می‌دهد، رفاه عمومی ایجاد می‌کند و علاوه بر این‌ها دارای تأثیرات روانی است که اعتماد به نفس ملی را بالا می‌برد و احساس عزتمندی را در ملت تقویت می‌کند، به همین دلیل چند سال روی اکسیر تولید تکیه کردیم. مرکز سیاست‌گذاری اقتصاد دانش‌بنیان ایجاد شود/ حذف وابستگی اقتصاد به نفت مرکز سیاست‌گذاری اقتصاد دانش‌بنیان ایجاد شود/ حذف وابستگی اقتصاد به نفت«وحید شقاقی شهری» کارشناسان مساپل اقتصادی و استاد اقتصاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا نیز در این زمینه اظهار کرد: رئیس جمهور باید یک مرکز سیاست‌گذاری اقتصاد دانش‌بنیان ایجاد کند و در داخل دولت نیز برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و اصلاح ساختارها، سیاست‌گذاری شود تا آسیب‌ها و چالش‌های سنتی وابسته به اقتصاد نفتی، نهادها، ساختارها و به‌طور کلی موانع دانش‌بنیان شدن اقتصاد شناسایی و اولویت‌بندی شوند. وی افزود: ایران ازنظر ظرفیت سرمایه‌های ملی بسیار غنی است، هرسال جوانان تحصیل‌کرده و خوش ایده بسیاری از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما در ایران هنوز فضای اقتصاد دانش‌بنیان یا حتی تولیدات دانش‌بنیان به‌طورجدی شکل نگرفته است و ساختارهای کشور، نظام آموزشی، نظام کسب‌وکار، نظام اقتصادی و تأمین مالی و بیمه‌ای ما با ادبیات اقتصاد دانش‌بنیان همراه و هم‌راستا نیستند؛ درحالی‌که برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های دانش‌بنیان، باید ساختارها و نهادهای ما دگرگون شود و خود را فعالیت‌های دانش‌بنیان همراه کنند. کسب‌وکارها به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کنند کسب‌وکارها به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کنندمشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه برای تحقق شعار سال، باید فضای کسب‌وکار هرچه سریع‌تر به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کند، افزود: کشور مالزی سال گذشته بیش از ۶۰ میلیارد دلار صادرات کالایی با فناوری بالا و دانش‌بنیان داشت، اما صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان ما زیر ۵۰۰ میلیون دلار است و این نشان می‌دهد که در ساختار اقتصادی کشور همچنان روش سنتی دنبال می‌شود. جهت‌گیری اقتصاد ما به سمت دانش‌بنیانی اقتصاد نبوده و به همین دلیل قادر به رقابت با دنیا نیستیم. شقاقی شهری یادآور شد: کشورهای که در حوزه دانش‌بنیانی کار کردند، عمدتاً توانسته‌اند مکانیسم رقابت را طی و کالاهای باارزش تولید کنند، اما از آنجا که تولید ما سنتی و اقتصاد ما بیش از ۵۰ سال متکی به نفت بوده، نتوانستیم ساختارهای تولید رقابتی را فراهم کنیم و همچنان در موج دوم بیشتر با محوریت نفت حرکت کرده‌ایم و جایگاهی در حوزه صادرات کالا با فناوری‌های بالا نداریم؛ صادرات ما عمدتاً بر پایه حوزه‌های با فناوری پایین است. این استاد دانشگاه تأکید کرد: همین مساله موجب شده که یک خطر پیش پای ما باشد و اگر در پایان این دهه، صادرات نفتی مقدور نباشد، با مشکلات اقتصادی مواجه می‌شویم و کشور دچار گرفتاری‌های اساسی خواهد شد؛ بنابراین رهبری با آگاهی، نام‌گذاری سال را به بحث تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌زایی اختصاص دادند و بر فناوری‌های نو تأکید کردند. دنیا از سال ۱۹۵۰ وارد موج سوم اقتصاد شد/ نظام کارآفرینی در کشور پایه‌ریزی شود دنیا از سال ۱۹۵۰ وارد موج سوم اقتصاد شد/ نظام کارآفرینی در کشور پایه‌ریزی شودوی با بیان اینکه دنیا از سال ۱۹۵۰ وارد موج سوم اقتصاد یا همان عصر «دانش‌بنیان» شده است، افزود: اکنون مفهومی به نام اقتصاد دانش‌بنیان شکل‌گرفته تا در تولیدات یک کشور از دانش و علم و فناوری استفاده شود. تقریباً کشورهای پیشرو، اتصال بین اقتصاد و دانش را برقرار و در حوزه‌های علم و فناوری سرمایه‌گذاری کرده‌اند. شقاقی شهری گفت: کشورها در حوزه‌های اقتصاد دانش‌بنیان به‌ویژه در بحث دیجیتالی و هوشمند سازی اقتصاد، گام‌های بزرگی برداشته‌اند؛ حتی جهان مجازی نیز در این رابطه شکل‌گرفته و کسب‌وکارها در قالب سازوکارهای مجازی توسعه پیدا کرده تا در بخش‌های راهبردی، کالاهایی با فناوری بالا تولید شود. این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در حوزه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان نتوانسته‌ایم موفق عمل کنیم، افزود: باید نظام کارآفرینی و نظام نوآوری در کشور پایه‌ریزی شود، دانشگاه‌ها از شکل سنتی خارج و تبدیل به دانشگاه‌های کارآفرین و ایده محور شوند؛ چراکه در حال حاضر خروجی دانشگاه‌های کشور امکان ورود به فضای دانش‌بنیان یا تولیدات دانش‌بنیان را ندارد. بنابراین باید تغییرات بنیادین در نظام آموزشی ایجاد شود و به دانشگاه‌های نسل سوم تبدیل شوند. بااین‌وجود نظام فعلی آموزشی ما همچنان با ادبیات منسوخ سنتی کار می‌کند و گاهی از بین برنده خلاقیت و نوآوری است. وی  ادامه داد: در حوزه تولید باید از اقتصاد وابسته به نفت خارج شویم و تولید را مبتنی بر دانش‌محور قرار دهیم. باید نظام کارآفرینی در کشور پیاده و قوانین و زیرساخت‌های اقتصاد دانش‌بنیان در کشور ایجاد شود و باید در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات تغییرات بنیادی رخ دهد و قوانین و مقررات حمایتی برای پیشبرد فناوری‌های دانش‌بنیان در حوزه اقتصاد ایجاد شود. شیوه سنتی باید از صحنه اقتصادی کشور منسوخ شود شیوه سنتی باید از صحنه اقتصادی کشور منسوخ شودوی ادامه داد: شیوه سنتی باید به‌تدریج از صحنه اقتصادی کشور منسوخ شود؛ همان‌طور که کشورهای جنوب شرق آسیا نظیر ژاپن، ویتنام، مالزی، اندونزی و حتی سنگاپور در حوزه دانش‌بنیان حرکت جهشی داشتند و به ببرهای آسیا معروف شدند، تجارت و اقتصاد خود را با این فرمول جلو بردند و در صحنه اقتصاد جهانی ماندگار شدند؛ در ایران نیز جوانان تحصیل‌کرده به‌جای کارخانه‌های سنتی، باید در کارخانه‌های عصر صنعت مشغول به کار شوند و فضایی فراهم شود که به حوزه‌های اقتصاد دانش‌بنیان ورود کنند تا هم برای کشور ثروت سازی شود و هم به اشتغال کمک کند. درنهایت یک دگرگونی اساسی در نظام نوآوری و کارآفرینی رخ دهد. این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه همچنان موانعی بر سر راه کسب‌وکارهای نوآور وجود دارد، تأکید کرد: مسئولان برای تحقق شعار رهبری باید هرچه سریع‌تر تدابیری برای ایجاد تسهیلات حمایت‌گرانه از مدل اقتصادی مورد تأکید رهبری اتخاذ کنند و علاوه بر برقراری تسهیلات باید حمایت‌های بانکی و بیمه‌ای از صاحبان این کسب‌وکارها انجام شود. اگر واقعاً بخواهیم از ظرفیت‌های دانش‌بنیان بهره ببریم، باید ساختارها و نهادهای ما دگرگون شود و نظام آموزشی، نظام تأمین مالی، نظام بیمه‌ای و نظام کسب‌وکارها باید با ادبیات اقتصاد دانش‌بنیان همراه و هم‌راستا شوند.