پشت پرده انتقادات وارد شده به سد چمشیر/ ارتقای 90 درصدی کیفیت آب رودخانه پس از آبگیری سد

یک استاد دانشگاه گفت: نتیجه نمونه برداری ها و نظرات کارشناسی و همچنین مطالعات انجام شده در خصوص آبگیری سد چمشیر همگی بر افزایش میزان کیفیت آب خروجی از سد و تحول در کیفیت آب پایین دست رودخانه پس از سد تاکید دارند.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، موضوع احداث و آبگیری سد چمشیر در شبکه رادیویی ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

در ابتدای این برنامه، امیرحسین صداقت مدیرعامل مهندسی مشاور سد چمشیر در وزارت نیرو در ابتدا به ارائه گزارشی مختصر از ویژگی ها و اطلاعات این سد که بر روی رودخانه زهره قرار گرفته پرداخت و گفت: رودخانه شور زهره در جنوب ایران از استان فارس سرچشمه گرفته و پس از عبور از استان کهگیلویه و بویراحمد و ریخته شدن رودخانه‌های بابا منیر و هفت قنات در آن، به سردشت بهبهان در استان خوزستان وارد شده و درنهایت به خلیج فارس می‌ریزد.

وی با اشاره به اینکه حوزه آبریز رودخانه زهره برابر با 15 هزار کیلومتر مربع است، افزود: متوسط میزان آب آورده به این رودخانه در سال قریب به 3 میلیارد متر مکعب و دارای 500 کیلومتر طول است.

صداقت بیان کرد: این رودخانه در بیشتر مواقع سال (ماه های گرم) دارای دبی پایه کم و آب با کیفیت پایینی است و این در حالیست که در فصول سیلابی میزان کیفیت آب خروجی آن به شدت افزایش می یابد به همین دلیل این رودخانه را رودخانه ای وحشی و سیلابی می‌نامند.

وی با تاکید بر اینکه قریب به 70 درصد آورده رودخانه زهره مربوط به فصل سیلابی و تنها مربوط به 3 الی 4 ماه پر بارش سال است، اظهار داشت: همین موضوع باعث شد تا احداث سد چمشیر بر روی این رودخانه  در دستور کار قرار گرفت.

مدیرعامل مهندسی مشاور سد چمشیر در وزارت نیرو با اشاره به اینکه مطالعات عمده این طرح از سال 47 آغاز شده، افزود: بررسی آمارهای کیفی مربوط به ایستگاه پل زهره ( 15 کیلومترپایین تر از محور سد چمشیر) دال بر کیفیت پایین آب دارد که بدون شک احداث سد چمشیر بر روی رودخانه زهره این مشکل را مرتفع می‌کند.

وی با اشاره به اینکه سد کوثر سال 83 در سرشاخه خیرآباد رودخانه زهره  به بهره برداری رسید، افزود: مطالعات احداث سد چمشیرنیز  از سال 71 آغاز شد و  به دنبال  انجام فاز اول این مطالعات در سال 75 و  ادامه روند تصویب آن تا 83، در نهایت در سال 89 عملیات اجرایی آن آغاز شد.

*منتقدان سد چمشیر چه می‌گویند؟

محمد ولی کارشناس حوزه آب نیز در ادامه  این برنامه به  ارائه برخی انتقادات در حوزه آبگیری سد چمشیر اشاره کرد و گفت: عمده انتقادات مطرح شده از سوی سازمان محیط زیست و فعالان این حوزه در ارتباط با آبگیری سد چمشیر"، امکان ذوب املاح و افزایش درصد املاح در داخل مخزن و در نتیجه آن  افزایش میزان شوری آب و تاثیر مخرب برمناطق و اراضی پایین دستی است.

وی بر بهبود کیفیت آب خارج شده از سد برای مصارف کشاورزی در مناطق پایین دست سد تاکید کرد و افزود: یکی از انتقادات وارد شده به این طرح طول دوره آماری بارش انتخاب شده است که از 50 سال گذشته و تا قبل از سال 88 بوده که آماری قدیمی محسوب می شود.

این کارشناس حوزه آب با تاکید بر اینکه طی چند سال اخیر کشور با خشکسالی های متوالی همواره بوده، عنوان کرد: باید طول دوره آماری انتخاب شده با تغییر اقلیم و خشکسالی‌های چند سال اخیر و تحولات بارش طی این چند سال مطابقت ومورد بررسی قرار گیرد.

محمدولی یکی دیگر از انتقادات وارده به آبگیری این سد را قرارگیری امتداد گسل پایین دست در داخل مخزن و امکان انتقال شوری گسل به داخل سد عنوان کرد و گفت: ضروریست سناریوهای بهره‌برداری از این سد با توجه به شرایط تغییرات اقلیمی و همچنین در راستای تنظیم توسعه اراضی کشاورزی پایین دست سد تنظیم و تعریف شود.

*پاسخ به انتقادات وارد شده به سد چمشیر

مدیرعامل مهندسی مشاور سد چمشیر در وزارت نیرو نیز در پاسخ به انتقادات وارده با تاکید بر اینکه مطالعات انجام شده جهت احداث و آبگیری این سد تا سال 1400 به روز رسانی شده، افزود: درمورد تاثیر تغییر اقلیم و خشکسالی نیز مدلسازی‌های مبتنی بر اطلاعات بلند مدت نشان می‌دهد که میزان بارندگی در حوزه رودخانه زهره در بالادست سد چمشیر  ناچیز و حدود 4 الی 5 درصد بوده است.

وی همچنین درخصوص وقوع گسل در این منطقه  نیز با اشاره به اینکه ساختارهای زمین شناسی رفتارهای متفاوتی دارند ، اظهار داشت: گسل‌های ایجاد شده در سازند گچساران امتداد طولانی نداشته و به دلیل شکل پذیری ساختار سنگ، خاصیت خود ترمیمی دارند.

صداقت با تاکید بر اینکه موضوع آب بری توسط گسل در این منطقه توسط زمین شناسان رد شده است، گفت: سطح آب زیرزمینی در کوه گچ حاجی که در محدوده این گسل واقع شده 300 متر بالاتر از "رودخانه زهره است و شارژ آب مخزن و یا همان ارتفاع آب داخل مخزن نیز برابر با 100 متر است.

وی با تاکید بر اینکه هدف از احداث سد چمشیر ارتقاء سطح کیفی و کمی آب در مناطق پایین دستی است، افزود: سد چمشیر و سازه‌های مجاور آن روی سازندهای آهک ضخیم لایه میشان احداث شده و تا 5 کیلومتر بالادست این سد سازند گچساران وجود ندارد.

صداقت در پایان گفت: سد چمشیر سدی بتنی غلتکی با ارتفاع 151 متر بلندترین سد بتنی غلتکی در خاورمیانه محسوب می‌شود که توانایی تولید 480 گیگاوات ساعت برق  در طول سال را دارد.

*مطالعات گسترده برای سد چمشیر انجام شده است

میثم فاضلی مدیر امور مطالعات طرح سد چمشیر در شرکت توسعه و منابع آب و نیروی ایران نیز در ادامه این برنامه درخصوص آبگیری از این سد و انتقادات وارده از سوی فعالان محیط زیست کبنی بر شوری آب، گفت: جهت آبگیری از سد چمشیر مطالعات مختلفی از مقاطع این رودخانه توسط مشاورین و شرکت های مختلف با هدف بررسی میزان شوری و کیفیت آب انجام شده است.

وی با تاکید بر اینکه باید منابع آلاینده در ورودی و مخزن سد جهت بررسی میزان شوری آب شناسایی و مورد بررسی قرار گیرد، افزود: آمارها نشان می‌دهد کیفیت آب ورودی به مخزن سد از نظر میزان شوری مشکل جدی نداشته و حداکثر میزان شوری آن در شرایط کم آبی برابر با 1500PPT  است.

وی با اشاره به اینکه تنها 36 درصد سد چمشیر بر روی سازند گچساران واقع شده است، گفت: این در حالیست که قریب به 80 درصد سازند سد کوثر واقع در سرشاخه خیرآباد رودخانه زهره در تماس با سازند گچساران است اما مسئله‌ای دال بر افزایش شوری وجود ندارد.

مدیر امور مطالعات طرح سد چمشیر در شرکت توسعه و منابع آب و نیروی ایران افزود: به دنبال تحقیقات صورت گرفت مشخص شد که آبگیری از این سد و در شریط نرمال رودخانه، 85 الی 90 درصد آب ورودی به مناطق پایین دسد سد چمشیر نسبت به وضعیت کنونی از لحاظ کمی و کیفی در شرایط بهتری خواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه کیفیت آب رودخانه در مواقع طغیان بهبود پیدا می کند، افزود: این موضوع نشان می دهد که سد چمشیر قابلیت تعدیل کنندگی و ارتقاء سطح کیفیت آب را خواهد داشت به نحویی که آب ذخیره شده در دبی پایین و با کیفیت نامناسب در مخزن تعدیل می‌شود.

فاضلی با تاکید بر اینکه  جهت بررسی مشکلات و ابهامات برای آبگیری این سد کارشناسان متخصص و مجرب بکار گرفته شده، افزود: روند طولانی اجرای پروژه و همچنین مواجه با خشکسالی های متوالی انتقادات زیادی را به پروژه وارد کرد که خوشبختانه با بازدید های میدانی صورت گرفته از سد، بسیاری از این انتقادات برطرف شد.

وی اظهار داشت: آبگیری از سد چمشیر مستلزم بررسی دقیق مناطق پایین دست سد  است که در همین راستا مطالعات زیادی هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی بر روی اراضی کشاورزی پایین دست سد انجام شد.

فاضلی با اشاره به اینکه  84 درصد اراضی کشاورزی مورد استفاده در پایین دست سد چمشیر در استان خوزستان ( 55 هکتار آن در هندیجان و 6 هکتار نیز در زیدون شهرستان بهبهان وجود دارد) و 16 درصد مابقی در استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده، افزود:  اراضی واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد به دلیل محدودیت زمین و ارتفاعات بلند قابلیت توسعه ندارد و در مجموع کیفیت آب در مناطق پایین دست سد در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.

مدیر امور مطالعات طرح سد چمشیر در شرکت توسعه و منابع آب و نیروی ایران گفت: طی دو سال اخیر 55 هزار هکتار  اراضی کشاورزی واقع در هندیجان استان خوزستان به دلیل خشکسالی به 33 هزار هکتار کاهش پیدا کرده که با آبگیری از سد چمشیر بدون شک اراضی کشاورزی پایین دست سد هم از نظر کمی و هم کیفی بهبود پیدا می‌کند.

وی در پایان با اشاره به اینکه حجم مخزن سد چمشیر 2.3 میلیارد متر مکعب است،  اظهار داشت: یکی ویژگی های سدهای واقع در مناطق جنوبی کشور، تنظیم برون فصلی و برون سالی است به نحویی که آب ورودی به سد در سال های پر بارش جهت استفاده در سال های کم آبی و خشکسالی از نظر کمی و کیفی تعدیل شده و مورد استفاده قرار می گیرد.

*پشت پرده انتقادات وارد شده به سد چمشیر

نیکوسخن استاد دانشگاه نیز در پایان این برنامه گفت : نتیجه نمونه برداری ها و نظرات کارشناسی و همچنین مطالعات انجام شده در خصوص آبگیری سد چمشیر همگی بر افزایش میزان کیفیت آب خروجی از سد و تحول در کیفیت آب پایین دست رودخانه پس از سد تاکید دارند.

وی با اشاره به اینکه آبگیری سد چمشیر تحول بزرگی در آب رودخانه زهره واقع در شرق خوزستان و استان بوشهر به دنبال دارد، افزود: در این میان یک نهاد ثالث با اعلام تداخل بین طرح توسعه‌ای بخشی از مخزن نفتی یک شرکت نفتی با پیرامون مخزن سد چمشیر، احیای حیات شرق خوزستان را قربانی منافع خود می‌کنند و باید برای فعالان محیطی زیستی که بر مبنای اطلاعات غلط عامل جلوگیری از احیای حیات خوزستان و بوشهر در پایین دست زهره می‌شوند گریست.

این برنامه با حضور مهندس امیرحسین صداقت مدیر عامل مهندسی مشاور سد چمشیر وزارت نیرو، میثم فاضلی مدیر امور مطالعات طرح چمشیر شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران،  محمدولی کارشناس حوزه منابع آب و همچنین نیکو سخن از اساتید دانشگاهی برگزار شد. 

پایان پیام/